فراتحلیل پژوهش‌های مرتبط با عوامل تأثیرگذار بر نگرش‌ها، تمایلات و قصد باروری در ایران

Abstract

این مقاله‌ با هدف ترکیب کمّی نتایج مطالعاتی دربارۀ عوامل تأثیرگذار بر نگرش‌ها، تمایلات و قصد باروری در ایران نوشته شده است. بدین‌منظور با استفاده از روش فراتحلیل و نرم‌افزار جامع فراتحلیل (CMA3)، 26 مقاله در بازۀ زمانی 1389 تا 1398 بررسی شده است. 16 مقاله به بررسی تمایلات و قصد باروری و 10 مقاله نیز به بررسی نگرش‌های فرزندآوری پرداخته‌اند. نتایج نشان داد تأثیر متغیرهای تحصیلات، سن ازدواج، تعداد فرزندان موجود، مشارکت اقتصادی‌ـ‌اجتماعی، فردگرایی، نگرش به اشتغال، رسانه‌های خارجی، و اینترنت بر تمایل و قصد باروری منفی بوده و درمقابل، متغیرهای سن، سکونت روستایی، درآمد، دین‌داری، حمایت اجتماعی، تعداد خواهر و برادر، و کیفیت زندگی بر تمایل و قصد باروری اثر مثبت داشته‌اند. اندازۀ اثر این متغیرها همگی کمتر از 3/0 بوده و بیشترین میزان اندازۀ‌ اثر متعلق به متغیرهای فردگرایی (296/0-) و تعداد فرزندان موجود (224/0-) است. همچنین، از بین متغیرهای تأثیرگذار بر نگرش‌های فرزندآوری، تأثیر درآمد و اختلاف سنی با همسر مثبت بوده و درمقابل، سرمایه و مصرف فرهنگی، تحصیلات، پایگاه اقتصادی‌ـ‌‌اجتماعی، سن و شبکه‌های مجازی اثر منفی داشتند. اندازۀ اثر این متغیرها همگی کمتر از 3/0 بوده و بیشترین میزان اندازۀ اثر متعلق به متغیرهای درآمد (272/0) و سن (258/0-) است. ازاین‌رو، عوامل و نیروهای اجتماعی متعددی در تغییر نگرش به فرزند و کاهش فرزندآوری اثرگذار بوده‌اند که نشان‌دهندۀ ناهمگونی‌های موجود در جامعۀ‌ ایرانی بوده و لزوم توجه به تفاوت‌های موجود در بین گروه‌های اجتماعی مختلف را به مسئولان امر یادآور می‌کند.

Keywords

• تمایلات
• قصد باروری
• نگرش‌ فرزندآوری
• فراتحلیل
• اندازه اثر