Hitit Ekonomi ve Politika Dergisi (Jun 2022)
ABD- AB ARASINDA YAŞANAN KIRILMANIN ÇİN’IN ARTAN GÜCÜNE ETKİSİ: TRANSATLANTİK İTTİFAKIN GELECEĞİ VE DEĞİŞEN GÜÇ DENGELERİ
Abstract
İkinci Dünya Savaşı sonrasında ABD liderliğinde yapılandırılan ve liberal pratiklerle bezenen uluslararası sistem içerisinde Avrupalı devletler de yer almış, Avrupa kıtası içerisinde refah, istikrar ve barışı getirme çabası içerisine girilmiştir. ABD öncülüğünde Bretton Woods Çatısı altında inşa edilen uluslararası kurumlar küreselleşmenin yapı taşının oluştururken, transatlantik ittifak yapısı içerisinde birleştirici bir rol oynamıştır. Batı kıtası içerisinde yer alan ülkeler ortak çıkar anlayışı çerçevesinde önemli girişimler içerisinde yer almıştır. Soğuk Savaş sonrası dönemde güvenlik algısında yaşanan değişim nedeniyle ulusal çıkar kavramının önemi artmış, mevcut düzen karşısında yeni güçler ortaya çıkmış ve sistem içerisinde Batı düzeni karşısında alternatif oluşumlar inşa edilmiştir. ABD 11 Eylül siyasi krizi ve 2008 ekonomik krizi sonrasında sistem içerisindeki hâkimiyetini kaybetmesiyle hegemonyası daha fazla sorgulanmaya başlanmıştır. Batı liberal düzeni karşısında inşa edilen oluşumlar, liberalizm karşıtı artan popülist eğilimler ve yükselen milliyetçilik ulusal çıkar kavramını daha önemli kılmıştır. Krize giren bu düzenin hangi yöne doğru evrileceği, yükselen güçlerden özellikle Çin’in sistem içerisinde oluşan bu boşluğu doldurma çabası ve AB ile Çin arasında artan iş birliği girişimlerinin liberal düzen içerisine ne gibi sonuçlar doğuracağı araştırılması gereken önemli gelişmeler arasında yer almaktadır. Çin’in sistem içerisinde artan katılımcı rolü lider güç olan ABD’ye alternatif bir güç olma statüsü kazandırmış ve Batı coğrafyasında oluşan güç boşluğunu doldurma konusunda da cesaretlenmiştir. Her iki ülke arasında artan stratejik ortaklık girişimleri, ortak sorunlar karşısında beraber hareket etme arayışları ve ortak kurumlar içerisinde artan proaktif yaklaşımları AB ve Çin arasındaki ilişkilerin seyrini değiştirmiştir. Bu makalenin amacı, transatlantik ittifak ilişkisinde yaşanan çatlağın yükselen güç Çin’e olası etkilerini incelemek, liberal düzen içerisinde yaratacağı değişimin önemini vurgulamak ve sistem içerisinde yaratacağı dönüşümü tartışılmaktır.
