تغییرات جمعیت حشرات کامل دو گونه سوسک چوب‌خوار خرما Oryctes agamemnon mathiesseni و O. elegans در نخلستان‌های ماهشهر خوزستان

Abstract

سوسک‌های چوبخوار خرما یکی از مهمترین آفات درختان خرما در ایران و جهان می‌باشند. در این پژوهش با انتخاب دو نخلستان در منطقه ماهشهر و نصب تله‌های نوری، تغییرات جمعیت حشرات کامل مورد بررسی قرار گرفت. نمونه‌برداری‌ها طی دو سال از بهمن 1399 تا آذر 1401، به‌صورت هفتگی انجام شد. نتایج نشان داد زیرگونه Oryctes agamemnon mathiesseni و گونه O. elegans در منطقه فعالیت دارند. هر دو گونه تک نسلی بوده و حشرات کامل آن‌ها فعالیت خود را از اواخر اردیبهشت و یا حداکثر اوایل خرداد‌ماه آغاز کرده، در تابستان به اوج می‌رسند و حضور آنها در طبیعت تا پایان مهر و حداکثر اوایل آبان ماه ادامه دارد. در سال اول، O. agamemnon mathiesseni گونه غالب بود و تعداد حشرات کامل آن‌ها به‌طور معنی‌داری بیشتر از O. elegans بود. در سال دوم، تعداد حشرات کامل O. elegans بیشتر بود. در هر دو سال نمونه‌برداری، فعالیت گونه غالب در آن سال زودتر آغاز شد و دیرتر نیز به پایان رسید. بررسی دو ساله نسبت جنسی در این سوسک‌ها نشان داد که نسبت افراد ماده در زیرگونه O. agamemnon mathiesseni بطور چشمگیری (2/5 تا چهار برابر به ترتیب در دو سال) بیشتر از افراد نر بود. این نسبت در گونه O. elegans از1/5 برابر (سال 1400) تا 2/5 برابر (سال 1401) متغیر بود. با توجه به این‌که موفقیت در برنامه‌های مدیریت تلفیقی آفات به‌طور موثری به پیشگویی ظهور و تغییرات جمعیت آفات وابسته است، نتایج مطالعه حاضر می‌تواند در کنترل چوبخوارهای خرما مفید واقع شود.

Keywords

• تله نوری
• چوبخوارهای خرما
• خانواده نخلیان
• نخل خرما
• نسبت جنسی