هنر اسلامی (May 2023)
تأثیر مضامین اخترشناسی بر نگارگری شاهنامه و آثار منظوم و مصوّر شاعران دورۀ اسلامی
Abstract
پیشگویی آینده از طریق ستارگان یا اجرام فلکی از زمان پیدایش بشر یکی از مسائل و موضوعات آکنده از رمز و راز بهشمار میآید که با همۀ پیچیدگیاش کاربردی زیادی در فرهنگ جهانی یافته است؛ بهگونهای که در سراسر زندگانی آدمیان میتوان کارکردهایی از نجوم و طالعبینی را مشاهده کرد. در ایران نیز از گذشتههای دور، پهلوانان و شاهان برای انجام کارهای مختلف مانند جنگ یا ازدواج یا سفر، خود را ملزم به هماندیشی با منجّمان و پیشگویان خبره میدانستند یا برخی از وقایع آینده را که در خواب میدیدند، با بهرهگیری از دانش ستارهشناسان، مورد تعبیر یا تفسیر قرار دهند. این مضمون در ادبیات و نگارگری دورۀ اسلامی نیز دیده می‌شود. مسئله پژوهش حاضر واکاوی مفاهیم اخترشناسی در شاهنامه و آثار منظوم و مصور شاعران دورۀ اسلامی است. پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده‌های منابع کتابخانه‌ای به رشتۀ تحریر درآمده است. نگارندگان در این پژوهش کوشیدهاند به بررسی میزان تطابق یا تشابه مقوله‌های اخترشناسی در ابیات شاهنامۀ فردوسی و دیگر پارسیسرایان دورۀ اسلامی بپردازند. نتایج، نشان می‌دهد که پیشبینی اخترشناسان بر روند زندگی ایرانیان در دورۀ اسلامی تأثیر فراوان داشته است. بسیاری از شاهان پیش از انجام امور حیاتی به هماندیشی با منجمان پرداخته و با شنیدن پیشگوییها از زبان این افراد، تصمیمات خود را تغییر میدادهاند.اهداف پژوهش:بررسی میزان کاربُرد اصطلاحات اخترشناسی در شاهنامه و آثار منظوم و مصور شاعران دورۀ اسلامی.بررسی چگونگی انعکاس اخترشناسی در نگارگری دورۀ اسلامی.سؤالات پژوهش:اهمیت دانش نجوم، در شعر فردوسی و دیگر پارسیسرایان به چه میزان میباشد؟اخترشناسی در شاهنامۀ فردوسی و نگارگری دوره اسلامی چه بازتابی داشته است؟
Keywords
