Majallah-i Huqūqī-i Biyn/al-milalī-i (May 2024)
رویکرد دیوان بین‌المللی دادگستری نسبت به ایراد رعایت قاعده طی مراجع داخلی با تأکید بر قضیه برخی اموال ایران
Abstract
یکی از موضوعات نه چندان جدید اما بسیار حائز اهمیت در حقوق بین‌الملل، حمایت از اتباع است. این نوع حمایت توسط دولت متبوع، تنها هنگامی پذیرفته می‌شود که شخص زیان‌دیده قبلاً کلیه روش‌های حقوقی جبران خسارت (اداری و قضایی) را در مراجع داخلی دولت مدعی‌علیه پیگیری کرده باشد. این قاعده به‌عنوان پیش‌نیاز طرح دعوا در مراجع بین‌المللی، به دولت میزبان فرصت می‌دهد تا قبل از طرح دعوا، نقض ادعایی را بررسی و حسب مورد جبران کند. سؤال اصلی این است که نحوه مواجهه دیوان بین‌المللی دادگستری با ایرادات مقدماتی و ادعای عدم تحقق قاعده طی مراجع داخلی در پرونده‌های مطروحه در دیوان چگونه است؟ بر این اساس، مقاله در مقام تبیین و اجرای اصل آزادی دسترسی به دادگاه‌ها و رعایت قاعده طی مراجع داخلی در دعاوی بین‌الدولی، رأی 30 مارس 2023 را در مورد قضیه برخی اموال ایران بررسی می‌کند. یافته اصلی مقاله این است که دیوان در این رأی با گذر از معیارهای پیشین خود و با اتکا به معیار مؤثربودن جبران خسارت، ایراد و ادعای ایالات متحده را مبنی بر عدم رعایت قاعده توسط ایران رد نموده و بر این موضع تأکید می‌نماید که استناد به قاعده طی مراجع داخلی، با توجه به اوضاع و احوال موجود هر قضیه بررسی شود.
Keywords
