Tetkik (Mar 2024)
Kişilik İnşasında Din Faktörünün Etkisinin Bir Kadın Üzerinden İncelenmesi: Bezmialem Valide Sultan Örneği
Abstract
Kişilik, insanın yaratılışından gelen özelliklerinin dış dünya ile etkileşime girmesi sonucu tutum ve davranışlarda ortaya çıkan yansımadır. Kişinin tutum ve davranışlarının tutarlılığı ise aklın önderliğindeki irade ile gerçekleşir. İradeyi kontrol eden unsurlar vardır. Hem içsel hem de dışsal olgu olan din de bu unsurlardan biridir. Dinin kontrolcü rolü, kişiliğin inşa sürecinde de aktif rol oynar. Dinin bu rolü insanın çocukluk ve ergenlik dönemlerinde daha etkilidir. Sonraki dönemlerde ise insanın kriz anlarında başvurduğu bir unsurdur. Cinsiyetlerin kişilik inşa sürecinde din faktöründen yararlanması farklılık gösterir. Kadın mizacının yumuşaklığı, kişiliğini din faktörüne daha açık hale getirir. Bu durum kadında samimi bir teslimiyet doğururken bütüncül bir kişilik de inşa eder. Bu nedenle kadının kişilik inşasında ve kriz anlarında dinden yararlanmasının etkinliği gelecekte sağlıklı şahsiyetlerin yetiştirilmesi için araştırılması gereken bir konudur. Yapılan literatür araştırmalarında kadın kişiliğini özel bir şahıs bağlamında ele alan çalışmalarla karşılaşılmamıştır. Bu nedenle biz de bu çalışmayla hem alana katkı sağlamayı hem de dinin olumlu kontrolcü güç olarak kişilik inşasına etkisini değerlendirmeyi amaçladık. Bu bağlamda hayatı, farklı inançların, kültürlerin ve geleneklerin etkisinde dönemler içeren Bezmialem Valide Sultan’ın kişiliğini incelenmiştir. Edindiği çeşitli kimliklerde kişiliğini, bütüncül ve sağlıklı bir yapıya ulaştırmasında; dinin rolünü vurgulanmıştır. Hayatı boyunca yaptırdığı hayır vakıflarıyla din faktörünün kişilik inşasına etkisi bilimsel açıdan ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu hayır vakıflarından beş tane örnek seçilmiştir. Bunlar; Vakıf Gureba Hastanesi, Dārü’l-Maʿārif,, Dolmabahçe Camii, Galata Köprüsü ve Terkos Gölü’dür. Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılırken dökümanların incelenmesi tekniğine başvurulmuştur. Çalışmanın sonucunda, Bezmialem Valide Sultan ve hayır eserleri üzerinden; kişiliğin inşasında, dinin etkisinin olumlu olduğu anlaşılmıştır. Bu süreçte iradeyi kontrol eden temel unsur din olduğunda insanın tutarlı ve kalıcı tutum ve davranışlar sergilediği görülmüştür
