History Studies (Aug 2023)
İNGİLTERE’NİN İRAN’DAKİ PETROL MUHAFIZ TEŞKİLATI: GÜNEY POLİSİ
Abstract
İran, Nasıreddin Şah’ın 1901 yılında kuzeydeki beş eyalet hariç ülkenin tamamında petrol arama ve satma imtiyazını İngiltere vatandaşı D’Arcy’ye vermesi ile birlikte, İngiltere’nin ekonomik nüfuz alanına dahil olmuştur. Petrolün bilinirliği ile ekonomik ve stratejik değeri arttıkça, D’Arcy’nin elde ettiği şahsi imtiyaza müdahil olan İngiltere, İran’daki ekonomik çıkarlarını korumak amacıyla kendi yerel silahlı gücünü oluşturma gayreti içerisine girmiştir. İran’da merkez-çevre ilişkisinin zayıf olduğu ve merkezi hükümet otoritesinin büyük eyaletler hariç taşrada hissedilmediği bir dönemde İran petrollerinin büyük oranda sahibi olan İngiltere, petrol havzalarını korumak için silahlı milis desteğine ihtiyaç duymuştur. Bu düşünceden hareketle İngiltere, zamanla kurumsal kimliğe kavuşacak olan Güney Polisi isimli yerel güvenlik teşkilatının da ilk adımını atmıştır. Genel manada araştırma eserlerinden ve dönemin ana kaynaklarından istifade edilerek hazırlanan bu çalışmanın amacı, İngiltere’nin İran’da kurmuş olduğu silahlı gücün hedefi, teşkilat yapısı ve karşılaştığı muhalefet sürecine mercek tutmaktır.
Keywords
