Bulletin of the Mineral Research and Exploration (Apr 2017)

DATÇA VE HİSARÖNÜ KÖRFEZLERİNİN GÜNCEL SEDİMANLARINDA TANE BOYU, TOPLAM AĞIR MİNERAL VE ELEMENT DAĞILIMLARI İLE BUNLARI KONTROL EDEN FAKTÖRLER

  • Barbaros ŞİMŞEK,
  • Mustafa ERGİN,
  • Murat EVREN,
  • Özgür TÜRKMEN,
  • Serkan PALAS,
  • Hakan PEHLİVAN,
  • Bahri Serkan AYDEMİR,
  • Füsun ÖCAL

DOI
https://doi.org/10.19111/bulletinofmre.304502
Journal volume & issue
no. 154
pp. 59 – 82

Abstract

Read online

Türkiye’nin güney batısında ve Datça Yarımadası’nın güneyinde yer alan Datça ve Hisarönü Körfezlerinde Holosen sedimantasyon süreçlerini ve kontrol eden faktörleri araştırmak amacı ile 2013 yılında MTA-SELEN Araştırma Gemisi ile Datça ve Hisarönü Körfezlerinin tabanından 71 nokta istasyonda kepçe ile yüzeysel (üst 30 cm) sediman örnekleri alınmıştır. Sedimanlarda tane boyu, toplam ağır mineral ve ana element analizleri yapılmıştır. Kıyıya dik alınan sismik kesitte sismik fasiyes analizleri yapılmıştır. Analizlerde bilinen ve yaygın uygulanan yöntem ve teknikler kullanılmıştır. Sismik kesite göre, kıtasal şelf kenarı ya da eşiği günümüzde -90/-120 m su derinliklerinde bulunmakta ve Kuvaterner dönemine ait deniz seviyesi değişimlerini gösterir sismik fasiyes özelliklerini sergilemektedir. Radyokarbon yaşlandırma hesaplamaları, sediman örneklerinin günümüzden 2694-14700 yıl önce çökelmeye başladıklarını işaret etmektedir.Deniz tabanı sedimanları %1-18 arasında çakıl, %7-85 kum, %2-30 silt ve %6-69 kil boyu kırıntılı malzemeden oluşmaktadır. Silt ve kil karışımı çamur en bol bulunan sediman türü olmasına rağmen yer yer kum ve çakıl oranları da önem teşkil etmektedir. Alansal tane boyu dağılımlarında bölgesel farklılıklar olduğu gibi, kalıntı (relik) sedimanların varlığı da tartışılmaktadır. Siyah kumca zengin toplam ağır mineral miktarları çoğunlukla %2’nin altında olup, ofiyolit ve kromitçe zengin orta ve doğu bölgelerde %13’e kadar yükselmektedir. Sedimanların inorganik jeokimyası göreceli olarak yüksek ve ofiyolitik kökenli Mg, Cr, Ni ve Fe miktarları ile belirgindir. Bölgedeki akarsu drenaj sistemleri, körfez morfolojisi, kaynak alan kayaçlarının litolojisi ve denizel dalga ve akıntılar sedimanlardaki tane boyu dağılımını, toplam ağır mineral oranlarını ve ana element bileşimini etkileyen faktörlerdir.

Keywords