Burdur İlahiyat Dergisi (Jun 2023)
Buhârî Şârihlerinin Hira Rivayetini Şerhleri -Tefsir İlmi Bağlamında-
Abstract
‘Rivayetlerin tefsiri’ şeklinde ifade edebileceğimiz şerhlerin, Tefsir meseleleri ile yakından ilgilendikleri, rivayetleri anlama ve anlamlandırma noktasında özellikle müracaat edilmesi gerektiği düşünülmektedir. Zira şerh edebiyatı Tefsir ve diğer ilimlere de katkı sağlayacak, yeni bakış açıları sunacaktır. Ancak bu hadisenin Tefsir ilmi ile doğrudan veya dolaylı olarak irtibatlı konularına dair şerhler henüz kapsamlı bir araştırmaya tâbi tutulmamışlardır. Bu itibarla Hira hadisesi ve bu çerçevede gelişen konular, Tefsir ilmi muvacehesinden şerh edebiyatı içerisinde araştırılmıştır. Söz konusu hadisenin şârihler tarafından değerlendirmesine yer verilirken Tefsir ilmi ile ilgili meselelere yaklaşımlarına, bu meseleleri nasıl yorumladıklarına ve şârihler arasında süregelen tartışmalara ulaşılmaya çalışılmıştır. Bu takip sonucunda hadisenin gerçekleşme hali, vahyin başlangıcı, ilk inen âyetler, Hz. Peygamber’in (sav) ümmîliği gibi konulara ve bunlar çerçevesindeki tartışmalara ulaşılmıştır. Tefsiri ilgilendiren yönleri itibarıyla; hadisenin gerçekleşme hali üzerinden ‘rüyada Kur’ân vahyi gelmiş midir?’ sorusunun cevabı, vahyin türlerinden bazıları, ilk inen âyetler üzerine gelişen/genişleyen tartışmalar ve Resulullah’ın (sav) vahiyle eğitiminin başlangıcı hakkında malumatlar tespit edilmiştir.
