توصیف و تحلیل چند واژه مؤدبانه و کارکرد آنها در زبان فارسی در چارچوب نظریه ادب براون و لوینسون- خدایی مقدم/الیاسی/شریفی

Abstract

این تحقیق در چارچوب نظریه ادب به توصیف و تحلیل 5 واژه‌ و عبارت پرکاربرد مؤدبانه در زبان فارسی می‌پردازد. داده-ها از گفتار واقعی افراد از سنین و طبقات اجتماعی مختلف واز طریق مشاهده و یادداشت‌برداری در بافت‌های مختلفی چون خیابان، مراکز خرید، دانشگاه، مهمانی و غیره گرد‌آوری شده‌اند. قابل ذکر است که واژه‌ها و عبارات مؤدبانه همیشه به یک معنی نیستند و در بافت‌های مختلف کارکردهای متفاوتی دارند. نتایج این پژوهش نشان داد که فارسی‌زبانان گفتار مؤدبانه را فقط برای انجام کنش‌های تهدید‌کننده وجهه به کار نمی‌برند، بلکه آن را جهت حفظ و تقویت وجهه و احترام به دیگران نیز به‌کار می‌گیرند؛ لازم به ذکر است که یکی از محدودیت‌های نظریه براون و لوینسون(1987) این است که ادب را با تلطیف کنش‌های تهدیدکننده وجهه توصیف می‌کنند. همچنین نتایج نشان داد که عمده‌ترین استراتژی زیربنایی واژ‌ه‌ها و عبارات مؤدبانه، استراتژی ادب منفی است که افراد بیشتر آن را با بافت‌های رسمی یا نیمه‌رسمی به‌کار می‌برند.

Keywords

• ادب
• استراتژی های ادب
• وجهه
• کارکرد
• بافت 1. مقدمه