مطالعۀ مردم‌شناختی دین‌باوری و سلامت اجتماعی با تأکید بر باورها و مناسک باروری؛ مورد مطالعه: زنان شهر ایلام

Abstract

سابقه و هدف: بارداری از مقاطع حساس و ویژه­ای است که همواره به جهت آرامش‌بخشی و سلامت مادر و نوزاد با انجام مناسک مذهبی همراه است و درحقیقت بسیاری از زنان باردار به مباحث مذهبی و دینی در دوران بارداری خود اهمیت می‌دهند. در این پژوهش مناسک و باورهای باروری توصیف و با مبانی دینی و مکاتب مردم‌شناختی تطبیق داده شد. روش کار: پژوهش حاضر از نوع کیفی و روش آن قوم­نگاری است. جامعۀ هدف تمام زنان متأهل شهرستان ایلام بودند که تجربۀ دست‌کم یک بار بارداری را داشتند. شیوۀ نمونه‌گیری گلوله‌برفی بود و تعداد اطلاع‌رسان‌ها 25 نفر بودند که از طریق اصل اشباع (بسندگی) تعداد آنان مشخص شد. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند. یافته‌ها: نتایج به­دست‌آمده نشان می­دهد که باورها و مناسک مذهبی ضمن کاهش استرس و افسردگی­های زایمان، موجب آرامش روان، نشاط و شادابی زن باردار می‌شود. انجام مناسک مذهبی همچون قربانی، گذاشتن قرآن و ادعیه بالای سر نوزاد و زن زائو برای دفع آل (جِن)، برداشتن کام نوزاد با تربت امام حسین (ع) و بریدن جفت و انداختن آن بالای پشت بام مسجد همگی از مواردی است که بیانگر پیوندخوردن باورها و مناسک سنتی با باورهای مذهبی است. نتیجه‌گیری: ورود زنان به اجتماع و پذیرش آنان در جوامع سنتی تنها با باروری بوده و پذیرش نوزاد نیز همراه با اجرای مناسک و با باورهای مذهبی و عامیانۀ خاصی برای راه‌یافتن به درون جامعه صورت ­گرفته است و برخی از مناسک مذهبی و توصیه­های صورت‌گرفته در بارداری، نازایی یا سقط جنین با نظریات اندیشمندان اسلامی مطابقت دارد که نشان‌دهندۀ رسیدن مطالب پزشکی به‌صورت سینه به سینه به عامۀ جامعه است.