نقد تحلیل و زیبایی شناسی متون (Sep 2024)
بررسی وجوه رمانتیک در مخزنالاسرار نظامی با توجه به صورخیال
Abstract
بنابر اعتقاد رمانتیسم ها جنبه هایی از هستی انسان، به ویژه جنبه هایی از زندگی درونی وجود دارد که کاملاً نادیده انگاشته شده است. به همین خاطر، سخنوران مکتب رمانتیسم در پی آفریدن آثار ادبی به یاری احساسات درونی درآمدند . از نظر شاعر رمانتیک، وظیفۀ شعر تنها تأثیرگذاری در مخاطب است، نه رساندن پیام، توضیح و آرایش اندیشه. باتوجه به درون گرایی و تصویری بودن آثار نظامی، به ویژه مخزن الاسرار، وی را می توان شاعر سبک عراقی با مظاهر رمانتیک به حساب آورد. هدف و مسئلۀ اصلی پژوهش حاضر، بررسی وجوه و مختصات برجستۀ مکتب رمانتیسم در مخزنالاسرار نظامی است، تا نشان دهیم کدام وجوه مکتب رومانتیسم در مخزن الاسرار جلوۀ بیشتری دارد و زمینۀ بروز این وجوه چیست؟ در این پژوهش با روش تحلیلی - توصیفی، مبتنی بر مطالعۀ کتابخانه ای، به تجزیه و تحلیل مخزنالاسرار، براساس وجوه و ابعاد رمانتیک پرداخته شد، ضمن بیان زمینههای اندیشۀ رمانتیکی از قبیل؛ طبیعتگرایی، عشق، کشف و شهود و... به بررسی این خصایص با تأکید بر صورخیال همچون تشبیه و استعاره و... در مخزن الاسرار پرداخته شده است. نتیجۀ پژوهش گویای آن است که برخی وجوه رمانتیسم از جمله طبیعت گرایی، عشق، آزادی و... در این اثر نمود دارد. در واقع نظامی با استفاده از عناصر طبیعت و خیال توانسته تصویرهای زندهای را خلق کند. همچنین نظامی برای محو مرزهای میان انسان و طبیعت، اندیشه و شیء و محو مرز زبان و جهان واقعی به مانند رمانتیسمها از استعاره با ظرفیت بالا استفاده کرده است. از اینرو بسامد استعارۀمکنیه، تشبیه و تشخیص در مخزنالاسرار بالا است. این نشان می دهد که مخزنالاسرار به مانند مکتب رمانتیسم تصویرگرا و دروننگر است.
Keywords
