تحلیل نقش تنوع معیشتی در تاب‌آوری خانوارهای روستایی در شرایط خشکسالی مطالعة موردی: مناطق در معرض خشکسالی استان اصفهان

Abstract

خشکسالی طی سالیان گذشته آسیب‌های زیادی به بخش کشاورزی و جامعة روستایی وارد کرده است. در دهة اخیر، رویکرد مقابله با شرایط و رخدادهای طبیعی جای خود را به کنارآمدن و زندگی‌کردن با آنها داده است. پژوهش حاضر به بررسی تنوع معیشتی به‌عنوان یکی از رویکردهای مناسب برای کنارآمدن با شرایط خشکسالی می‌پردازد. چارچوب تحلیلی استفاده‌شده در این پژوهش، چارچوب معیشت پایدار است. این چارچوب که به‌عنوان روشی برای بهبود درک معیشت فقرای روستایی به‌کار گرفته‌ شده است، از زمینه‌های آسیب‌پذیری روستاییان آغاز می‌شود و به دستاوردهای معیشتی حاصل از سازوکار‌های مبتنی بر معیشت پایدار ختم می‌شود. روش تحقیق در این بررسی به‌صورت کمی پیمایشی است و از روش‌های توصیفی، تحلیلی و روابط همبستگی استفاده می‌کند. برای این منظور به 12 روستا در مناطق مختلف استان اصفهان، که به درجه‌های متفاوتی در معرض خشکسالی بودند و در سطوح گوناگونی از نظر برخورداری از امکانات توسعه قرار داشتند، مراجعه شد و افزون بر نهادها و خبرگان روستایی با 227 نفر از سرپرستان خانوار کشاورز روستایی مصاحبه شد. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهند که اتخاذ رویکرد تنوع معیشتی منجر به تاب‌آوری بیشتر خانوارها در شرایط خشکسالی شده است. در روستاهایی که در معرض خشکسالی شدیدتری قرار داشتند، این تنوع معیشتی بیشتر به‌چشم می‌خورد.

Keywords

• تاب‌آوری
• تنوع معیشتی
• خشکسالی
• راهبردهای معیشتی
• سرمایه‌های معیشتی