تحلیل عوامل مؤثر بر ناپایداری جمعیت سکونتگاه‌های روستایی (مورد مطالعه: استان کردستان)

Abstract

بررسی تحولات جمعیت روستایی استان کردستان در شش دهه اخیر نشان می‌دهد که روستاهای این استان همواره روند غالب ناپایداری جمعیتی را طی کرده‌اند. بر این اساس، هدف پژوهش کاربردی حاضر شناسایی مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر این پدیده در مناطق روستایی و روش آن نیز توصیفی- تحلیلی با رویکرد پیمایشی بود. بدین منظور، نخست، با محاسبه نرخ رشد جمعیت در طول سه دهه از سال 1365 تا 1395، طبقه‌بندی شهرستان‌های مورد مطالعه در سه طبقه (ناپایدار، نسبتاً پایدار، پایدار) صورت گرفت و در مجموع، 23 روستا به‌‎عنوان روستاهای نمونه از هر سه طبقه انتخاب شدند؛ سپس، با استفاده رابطه کوکران، 264 خانوار با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای و طبقه‌بندی‌شده در تابستان و پاییز 1398 به‌عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. توزیع فضایی پایداری سکونتگاه‌های روستایی با استفاده از نرم‌افزار GIS در منطقه مورد مطالعه نشان داد که به لحاظ جمعیتی، وضعیت 56 دهستان ناپایدار، 23 دهستان نسبتاً ناپایدار و شش دهستان پایدار است. نتایج رگرسیون گام به گام نیز نشان داد که در تأثیرگذاری بر ناپایداری جمعیت سکونتگاه‌های روستایی در منطقه مورد مطالعه، عوامل اقتصادی، کالبدی، محیطی و اجتماعی، به‌ترتیب، با ضرایب بتای 511/0، 478/0، 363/0 و 218/0، در رتبه‌های اول تا چهارم قرار دارند.

Keywords

• ناپایداری جمعیت
• سکونتگاه‏‌های روستایی
• مهاجرت‏‌های روستایی
• کردستان (استان)
• ایران