Din Değiştirmenin Demografik ve Deneyimsel Önkoşulları: Türk Protestanlar Örneği

Abstract

Bu çalışmada Türkiye’de Müslüman ailelerde yetişip, Protestan mezhebi üzerinden Hristiyanlığa geçmiş kişilerin demografik profillerinin ortaya çıkarılıp, bu profil bağlamında din değiştirme süreçlerini koşullandıran yaygın deneyim kalıplarının etkinliğinin tespiti amaçlanmıştır. Karma yöntemli araştırmanın veri seti Türkiye’de 7 şehirde yerleşik 80 katılımcının, bir Hristiyan televizyon kanalında yayımlanan din değiştirme öykülerinin içerik analizi yöntemiyle çözümlenmesi ile elde edilmiştir. Bu öyküler üzerinden katılımcıların demografik özellikleri, aile öyküleri ve din değiştirme sürecinde deneyimledikleri koşullara dair 16 ana değişken kodlanmış, bu değişkenlerin Türkiye geneliyle farklılaşma düzeyi ile kendi aralarındaki bağıntılarının anlamlılığı iki kuyruklu test ve tek-örneklem t-testi ile ölçümlenmiştir. Çalışmada örneklemin demografik özelliklerinden, erkek olma, tek ebeveynli ailede yetişmiş olma, Alevi kökenli olma ve din değiştirmezden önce dinen kayıtsız bir yaşam sürdürme değişkenleri itibariyle Türkiye geneliyle istatistiki olarak anlamlı düzeyde farklılaştığı tespit edilmiştir. Katılımcıların din değişimi süreçlerini önceleyen en yaygın deneyim kalıbı ise yeni dinin tebliğine muhatap oldukları zamanın hemen öncesinde deneyimledikleri göç ve boşanma benzeri deneyimlerdir. Çalışmada bu deneyimlerle ebeveynlerle ilişkiler kaynaklı mutsuz çocukluk öyküleri arasında bir örüntü oluşturacak sıklıkta gerçeklemiş anlamlı bağıntılar tespit edilmiştir. Çalışmada din değişimini koşullandırabilecek dinamikler, Sosyal Ağ ve Bağlanma Kuramları’nın teorik çerçevesi bağlamında çözümlenmiştir.

Keywords

• türk protestanlar
• din değiştirme
• süreç modeli
• sosyal ağ kuramı
• bağlanma kuramı