Journal of Agricultural Science and Sustainable Production (Jan 2023)
ارزیابی الگوی کشت در منطقه سیستان با تأکید بر توزیع بهینه آب
Abstract
اهداف: هدف از انجام این تحقیق، تخصیص بهینه آب آبیاری بین محصولات گندم، جو، جالیز و سورگوم دشت سیستان میباشد. مواد و روش ها: در این مقاله با استفاده از برنامه‌ریزی غیرخطی چندهدفه با هدف حداکثرسازی سودخالص و حداقلسازی میزان آب آبیاری، ریسک‌پذیری، مصرف کود و سموم شیمیایی الگوی کشت بهینه محصولات زراعی منطقه سیستان پیشنهاد شده است. داده‌های مورد نیاز پژوهش، از طریق بررسی سالنامه‌های آماری کشاورزی و مصاحبه با کارشناسان هر شهرستان و بررسی میدانی و تکمیل پرسشنامه از کشاورزان منطقه گردآوری شد. یافته‌ها: نتایج این تحقیق نشان داد که الگوی کشت موجود در منطقه سیستان بهینه نیست و با ادامه این الگو مشکلاتی از قبیل کمبود آب و آلودگی زیست محیطی به دلیل مصرف بیرویه نهاده‌های شیمیایی در منطقه ایجاد خواهد شد. با در نظر گرفتن اهدافی مانند بیشینهسازی سود ناخالص و کمینهسازی مصرف آب آبیاری، کود و سموم شیمیایی و ریسک، سطح زیرکشت بعضی محصولات منتخب، با کاهش و برخی با افزایش مواجه شد که دلایلی از جمله درآمد محصول و میزان استفاده از نهاده‌ها دارد. بر اساس یافته‌های این تحقیق پیشنهاد می‌شود سهم آب محصولاتی که به ازای هر مترمکعب آب مصرف‌شده درآمد بیشتری به دست میآورند افزایش یابد. با توجه به یافته‌های این مطالعه توجه به اهداف اثرات زیست محیطی از جمله کاهش مصرف نهاده‌های شیمایی در بهینه‌سازی الگوی کشت امری ضروری است. با استفاده از مدل پیشنهادی می‌توان علاوه بر انتخاب الگوی مناسب و استفاده بهینه از منابع آب و زمین، در راستای افزایش سود و کاهش اثرات محیط زیستی گام موثری برداشت.
Keywords
