پی‌جویی مقاومت خردل وحشی (Sinapis arvensis L.) به تری‌بنورون-متیل و تهیه نقشه پراکنش آن در مزارع گندم رامهرمز

Abstract

به‌منظور پی‌جویی مقاومت در توده­های خردل وحشی نسبت به ‌تری­بنورون-متیل در مزارع گندم شهرستان رامهرمز مطالعه­ای طی سال­های 1397-1396 با استفاده از آزمایش­های گلدانی در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان انجام شد. در این مطالعه، 22 توده خردل وحشی مشکوک به مقاومت به علف‌کش‌ تری‌بنورون-متیل از مزارع گندم شهرستان رامهرمز جمع­آوری گردید. یک توده ­حساس نیز از مزارعی که هیچ­گونه سابقه سمپاشی نداشتند جمع­آوری شد. آزمایش­های گلدانی در دو مرحله شامل غربال اولیه توده­ها با استفاده از دُز توصیه شده تری‌بنورون-متیل (15 گرم ماده موثر در هکتار) و سپس آزمون دٌز-پاسخ در مورد توده‌های مقاوم انجام شد. نتایج آزمایش غربال اولیه بر اساس سیستم رتبه‌بندی ادکینز و موس نشان داد که نُه توده (B، C، H، P، S، T، U، W، و X) قطعاً مقاوم (RRR)، ده توده (A، E، F، G، K، L، M، O، Q و R) احتمالاﹰمقاوم (PR یا RR)، و سه توده (D، N و Y) حساس (S) و یا مشکوک به مقاومت (R?) به تری‌بنورون-متیل بودند. مقدار علف‌کش مورد نیاز برای 50 درصد کاهش وزن خشک مقاوم‌ترین توده (W) و توده حساس (Z) به‌ترتیب به‌میزان 60/55 و 80/6 گرم ماده موثر در هکتار محاسبه شد که بر اساس حدود اطمینان محاسبه شده اختلاف معنی‌داری با یکدیگر داشتند. شاخص درجه مقاومت توده­ها بر اساس اندازه‌گیری وزن خشک و درصد بوته‌های زنده‌مانده به ترتیب بین 17/8-10/1 و 60/7-08/2 محاسبه شد. ترسیم نقشه پراکنش مزارع آلوده به توده­های مقاوم خردل وحشی با استفاده از سامانه سیستم اطلاعات جغرافیایی نشان داد که اغلب توده­های مقاوم در مناطق شرق و جنوب شرقی شهرستان رامهرمز پراکنده­اند.

Keywords

• درجه مقاومت
• دُز-پاسخ
• سیستم اطلاعات جغرافیایی
• غربالگری