منظر (Mar 2025)
استراتژی‌های کاهش خشکسالی و تنش آبی در تهران با تأکید بر راه‌حل‌های طبیعت‌بنیان ( تصمیم‌گیری مبتنی‌بر نقشه‌های شناختی‌فازی)
Abstract
خطر خشکسالی و تنش آبی برای کلانشهر تهران می‌تواند ضمن افزایش آسیب‌پذیری جامعه و شهر، اثرات منفی بر حوزه‌های زیست‌محیطی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی بگذارد. نگاه بخشی مدیریت نسبت به سیستم یکپارچۀ انسانی- محیطی شهر، هدررفت منابع آب، تغییر کاربری اراضی نامتناسب با ظرفیت‌های آبی و همچنین مداخلات انسانی و توسعۀ زیرساخت‌های خاکستری، مهم‌ترین عوامل کاهش تاب‌آوری تهران در برابر خشکسالی هستند. در چنین شرایطی، تصمیم‌گیری و شناسایی اولویت‌ها برای حل تنش آبی چالشی جدی خواهد بود. این پژوهش با هدف ارائۀ راهکارهای چندمقیاسی کاهش خشکسالی با تکیه بر ظرفیت‌های منظر تهران، به این پرسش پاسخ می‌دهد که استراتژی‌های اصلی کاهش ریسک در سطح کلان و ابزارهای مناسب در سطح خرد کدام‌اند. در اینجا اصلی‌ترین راه‌حل‌ها به شیوۀ تحلیل محتوای آرای خبرگان در پنل‌های مشارکتی و مبنی‌بر شناسایی علل آسیب‌پذیری تهران ازطریق نقشه‌های شناختی و سناریوهای مستخرج از آن به دست آمده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که راهکار مواجهه و کاهش پیامدهای خشکسالی در تهران، تلفیقی از راه‌حل‌های طبیعت‌بنیان و راه‌حل‌های خاکستری است. تغییر در راهبردهای مدیریت شهری، اصلاح الگوهای جمعیتی و توسعۀ شهر، احیای اکوسیستم‌های طبیعی و تغییر ذهنیت شهروندان نسبت به مسئلۀ کمبود آب از دیگر از راه‌حل‌های پیشنهادی هستند. از میان راه‌حل‌های مبتنی‌بر طبیعت، روددره‌ها ابزاری مهم در اصلاح الگوی توسعۀ شهر هستند. به‌کارگیری این راه‌حل‌ها نیازمند اتخاذ راهکارهای یکپارچه در سطوح «نهادی- کالبدی» در کنار ارتقای برنامه‌های اجتماعی و اقتصادی خواهد بود.
Keywords
