Mimarlıkta “maddi olmayan”: Kavramsal bir inceleme

Abstract

Çalışmanın amacı mimarlıkta maddi olmayan meselesinin nasıl ele alındığını göz önüne sermek ve problemin gelişme ufkunu işaret eden eleştirel bir okuma yapmaktır. Çalışmanın kapsamı, ScienceDirect, Web of Science ve Google Scholar veritabanları üzerinden ulaşılan güncel akademik mimarlık literatürüdür. Çalışma, kavramsal inceleme ve düşünümsel tematik analizin birlikte kullanıldığı karma bir nitel araştırma yöntemine dayanmaktadır. Çalışmada, mimarlık literatürünü içine alan akademik veritabanlarında maddi olmayan kavramının, yan anlamlarının ve kavramsal açılımların izinin sürüldüğü bir kelime araması prosedürü takip edilmiştir. Üç tema altında konumlandırılan yaklaşımların pozitivist/materyalist paradigma ve varoluşsal/ontolojik paradigma olarak iki farklı düşünsel paradigma etkisinde şekillendiği gözlenmiştir. Kartezyen özne-nesne ayrımını benimseyen pozitivist/materyalist paradigma içinden gelişen yaklaşımların literatürde sayıca çok olduğu gözlenmiştir. Özne-nesne bütünselliğine dayalı varoluşsal/ontolojik paradigma içinden gelişen yaklaşımların ise maddi olmayanın kelime anlamına tam olarak karşılık vermesine rağmen sayıca az olduğu gözlenmiştir. Bu grup yaklaşımın problem ile ilişkisi derinleştirilmeye değer görülmüş ve araştırma, maddi olmayanın metafizik, ontolojik ve varoluşsal kelime anlamlarını içerecek şekilde genişletilmiştir. Materyalist paradigmada fiziksel olmayan etmenler mekânın oluşumunu materyalist bir düzlemde belirlemektedir. Çalışma sonucunda varoluşsal paradigmada ortaya konan ontolojik ilkelerin de mekânın oluşumunu ontolojik düzlemde belirleyen maddi olmayan etmenler olarak ele alınabileceği önermesine ulaşılmıştır.

Keywords

• Maddi olmayan
• Mekânsal deneyim
• Fenomenoloji
• Ontoloji
• Metafizik