تحلیل دست اندرکاران جنگل در ارزیابی شاخص های مدیریت پایدار (مطالعه موردی: استان لرستان، شهرستان کوهدشت)

Abstract

سابقه و هدف: یکی از عوامل مهم در برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری‌ برای مدیریت پایدار جنگل در راستای توسعه پایدار، شناسایی دست‌اندرکاران و بررسی نگرش آنها نسبت به معیارهای پایداری جنگل‌ است.پس از کنفرانس بین‌المللی ریو، توسعه پایدار در اروپا که توسط کنفرانس وزرا در حفاظت از جنگل‌ها در اروپا برگزار شد، به مدیریت پایدار جنگل تبدیل گشت و از آن پس تعریف مدیریت پایدار جنگل به کار گرفته شد و بیشتر از یک سری معیار و شاخص‌ها به عنوان ابزاری برای ارزیابی مدیریت پایدار جنگل استفاده شد (26). معیار ابزاری برای اندازه‌گیری اصل، ایسوانتورو (2001) و شاخص ابزاری برای اندازه‌گیری معیار است (22 و 33). به منظور تصمیم‌گیری برای مدیریت و برنامه‌ریزی، در راستای سیاست‌گذاری اصولی و موفق منابع طبیعی، شناخت کامل دست‌اندرکاران جنگل و معیارهای مربوط به شناسایی آنها بسیار مهم است. تصمیم‌گیری‌ها در مدیریت منابع طبیعی به دلیل چند منظوره بودن خدمات و فواید منابع طبیعی، مشکل بودن ارزش گذاری پولی خدمات بوم‌سازگانی و درگیر نمودن تعداد زیاد دست‌اندرکاران اغلب با پیچیدگی، تغییر ناپذیری و عدم اطمینان همراه است و تصمیم‌گیری‌ها را همواره با چالش‌هایی مواجه ساخته است(3). مردم، منابع و مشارکت سه رکن اساسی توسعه پایدار را تشکیل می‌دهند (42). در گذشته حامیان حفظ منابع طبیعی در راستای حفظ تنوع زیستی از بهره‌برداری سنتی جلوگیری نموده و ترجیح می‌دادند تا برای حفظ منابع طبیعی مردم از بوم‌سازگان‌های طبیعی خارج شوند و دلیل نگرش فوق این بود که استفاده از منابع طبیعی توسط مردم با حفظ آن، در تضاد است (43پژوهش حاضر با هدف مقایسه نگرش دست‌اندرکاران مختلف جنگل برای ارزیابی شاخص‌های مدیریت پایدار در روستای نامجو در غرب استان لرستان و از توابع شهرستان کوهدشت، انجام شده است. هدف از پژوهش حاضر تحلیل دست‌اندرکاران جنگل در ارزیابی شاخص‌های مدیریت پایدار در روستای نامجو واقع در دهستان اولاد قباد شهرستان کوهدشت در زاگرس میانی است. مواد و روش‌ها: دست‌اندرکاران به صورت تحقیقات میدانی و مطالعات کتابخانه‌ای انتخاب شدند. در این رابطه تعداد 50 پرسشنامه بین دست‌اندرکاران توزیع شد. روایی صوری پرسشنامه‌ها با نظر متخصصین مرتبط تعیین و برای تعیین پایایی آنها از آزمون آلفای کرونباخ و برای امتیازدهی پاسخ‌ها از مقیاس لیکرت استفاده شد. سپس وضعیت اهمیت مهمترین شاخص هر معیار متناسب با فراوانی نسبی آن حاصل از نگرش سه گروه از دست‌اندرکاران شامل افرادی از روستای محلی، کارشناسان اجرایی و استادان دانشگاه، بدست -آمد. در نهایت به‌منظور بررسی رابطه معنی‌داری نگرش دست‌اندرکاران از آزمون خی –دو یا آزمون دو جمله‌ای استفاده شد. یافته‌ها و نتیجه‌گیری: بررسی نتایج نگرش دست‌اندرکاران برای هر معیار و شاخص‌های مربوط به آن نشان داد که تنها برای معیار "کارکردهای حفاظتی" و شاخص"سطح دامنه‌های فرسایش یافته که سالانه توسط درختکاری و بوته‌کاری احیاء می‌شود" نظر یکسان از هر سه گروه حاصل شد. نتایج حاصل از آزمون خی –دو نیز نشان داد که تفاوت معنی‌داری بین نگرش سه گروه وجود ندارد.

Keywords

• تحلیل دست اندرکاران
• مدیریت پایدار
• معیار و شاخص
• مشارکت مردم محلی