طراحی الگوی سنجش آمادگی معلمی در مدارس ابتدایی: کاربست طرح روش‌های پژوهش آمیخته اکتشافی

Abstract

هدف: پژوهش حاضر با هدف طراحی الگوی مطلوب سنجش میزان آمادگی برای ورود به حرفه آموزگار ابتدایی انجام شده است. روش پژوهش: باتوجه به ماهیت مسئله، پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و به لحاظ رویکرد، آمیخته از نوع اکتشافی متوالی است و در دو مرحله انجام شده است. در مطالعه اول با استفاده از روش نظریه برخاسته از داده‌ها، در سطح نظم‌دهی مفهومی اجرا شد. شرکت‌کنندگان با استفاده از راهبرد ملاکی، از میان معلمان باتجربه و متخصصان موضوعی انتخاب شده و پس از 19 مصاحبه اشباع داده‌ها حاصل شد. داده‌ها با استفاده از فن مصاحبه نیمه‌ساختاریافته گردآوری و با کدگذاری باز، تحلیل شد. مطالعه دوم: پس از دسته­بندی یافته­های مرحله قبل به­منظور تدوین الگو و تعیین اهمیت هریک از ملاک­های شناسایی شده با استفاده از روش دلفی اقدام شد. برای این منظور به 15 کارشناس حوزه تعلیم­وتربیت و معلم باتجربه در 3 مرحله مراجعه شد و داده­های به­دست­آمده تحلیل گردید. یافته‌ها: پس از تحلیل داده­ها در مطالعه اول در نهایت الگوی شناسایی‌شده دارای 69 ملاک و دسته‌بندی آن در قالب 8 بُعد اصلی بود؛ ابعاد اصلی الگو شامل "دانش شناختی"، "دانش فراشناختی"، "توانش شناختی"، "توانش فراشناختی"، "بینش درونی (هویتی)"، "بینش بیرونی (اجتماعی)"، "منش فردی" و "منش میان­فردی" است. یافته‌های مطالعه دوم بیانگر آن بود که 5 مضمون اول در الگو به­ترتیب میزان اهمیت شامل توانش فراشناختی، بینش اجتماعی، بینش هویتی، منش میان­فردی و توانش شناختی است. نتیجه‌گیری: نتایج بیانگر گستره وسیع توانمندی­های ضروری برای حرفه معلمی است و ضرورت تدوین سازوکاری علمی، شواهدمحور و یکپارچه برای سنجش دقیق چنین ویژگی­هایی پیش از ورود به حرفه معلمی آشکار است. باتوجه به ترتیب اهمیت مقوله‌های شناسایی شده تاجای ممکن در فرآیند گزینش معلم لازم است مقوله‌های با اهمیت بیشتر در اولویت قرار داده شوند.

Keywords

• کلیدواژه‏ها: آمادگی معلمی
• معلم اثربخش
• شایستگی معلمان
• طرح روش‌های پژوهش آمیخته اکتشافی