Ķirā’etun fi’l-Meŝādiri el-Ūlā li Firķatey el-Mu’tezileti ve el-Eşā’ireti

Abstract

Bu makale, Mu’tezile ve Eş’âriye fırkalarının kendi ilk kaynakları üzerine yapılan genel bir incelemedir. Kelam ilminin usulüne göre, ilmi bir konu hakkında araştırma yaparken tek bir kaynaktan veya fırkanın/ mezhebin düşüncesinden beslenmek doğru ve mümkün değildir. Dolayısıyla makalede adı geçen her fırkanın kurucusu ile birlikte fırkaya etkisi olan ilk âlimler de dikkate alınmaya gayret edilmiştir. Kelam ilmi, tanımlara göre, aklî kanıtlar ile dini savunmaktadır. Ne yazık ki kaynaklar incelenirken, bu tanıma ne kadar uyulduğu ve bu esasa ne kadar dikkat edildiği tartışmaya açıktır. Kelam tarihine ve ilk kaynaklara bakmaya son derece özen gösterilmelidir. Makale iki ana başlık altındadır. Birincisinde Mu’tezile ele alınmakta, ikincisinde ise Eş’âriye fırkasının kanyakları incelenmektedir. Her iki fırkaya ait makalede ele alınan kelamcılar hakkında kısa bir bilgi verilmekle birlikte onların eserleri de zikredilmektedir. Ayrıca eserlerin önemi ve iceriğine değinilmektedir. Kelam ilminin doğuşu ele alındığında Mu’tezile’den başlanması gerekmektedir.

Keywords

• kālām
• mu’tazila
• qādī abduljabār
• ash’ariya
• jāhiz
• ibn fūrak
• kelam
• mu’tezile
• kadı abdülcebbâr
• eş’âriye
• câhız
• i̇bn fûrek