اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر تعیین الگوی‌کشت مناسب محصولات زراعی با روش‌های تصمیم-گیری چند معیاره (مطالعه موردی: دشت سیلاخور)

Abstract

انتخاب الگوی‌کشت یکی از عوامل اصلی افزایش بهره‌وری تولید در کشاورزی محسوب می‌شود. با توجه به گستردگی معیارها و تأثیر متفاوت آن‌ها بر الگوی‌کشت، استفاده از روش‌های تصمیم‌گیری ضروری است. از این‌رو، پژوهش حاضر به اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر تعیین الگوی‌کشت مناسب محصولات کشاورزی با ‌به‌کارگیری روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره می‌پردازد. پژوهش در پهنه کشاورزی دشت سیلاخور در استان لرستان اجرا شد. از چهار روش تصمیم‌گیری شامل تحلیل سلسله مراتبی، میانگین ساده وزنی، تاپسیس، و ویکور برای تعیین اولویت عوامل کشت استفاده شد. عوامل مؤثر بر انتخاب الگوی‌کشت در منطقه را می‌توان به‌ ترتیب در شش عامل، مکانیزاسیونی(فنی)- زراعی (با وزن 11/0)، خاک و اقلیم (با وزن 13/0)، مدیریتی کلان دولت (با وزن 42/0)، پشتیبان تولید (با وزن 02/0)، اجتماعی و حاشیه‌ای تولید (با وزن 04/0)، دسته‌بندی کرد که در مجموع عوامل مؤثر در انتخاب الگوی‌-کشت منطقه را تبیین می‌کنند. همچنین، عامل‌های سود محصول (با وزن 125/0)، سیاست کلان دولت (با وزن 122/0)، دسترسی به سرمایه نقدی موردنیاز کشت‌و‌ کار (با وزن 116/0)، اندازه واحد بهره‌‌برداری (با وزن 021/0) و نیاز آبی محصول (با وزن 014/0)، بیشترین اولویت را در انتخاب الگوی‌کشت داشتند. در نهایت با ادغام استراتژی‌ها و روش میانگین رتبه‌، الگوی‌‌کشت منطقه به‌ ترتیب اولویت و رتبه، به‌ صورت گندم (5/1)، چغندرقندپاییزه (5/2)، کلزا (3)، جو (5/3)، برنج (6)، کینوا (25/6)، نخودپاییزه و زعفران (75/6)، پیشنهاد شد.

Keywords

• الگوی‌کشت
• اولویتبندی
• روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره
• عوامل‌کشت