دست‌آوردهای روان‌شناختی (Sep 2023)
فهم مردم‌نگارانه‌ی تکیه‌گاه‌سازی شناختی در مادران ایرانی
Abstract
درگیری کودکان نوپا در تکالیف و فعالیت‌های روزانه، نقش مهمی در تحول شناختی آن‌ها دارد. مادر، این درگیری را از مسیر تکیه‌گاه‌سازی والدینی، هدایت می‌کند. تکیه‌گاه‌سازی والدینی دارای ماهیت فرهنگی است، با این‌حال فهم دقیقی از چگونگی آن در مادران ایرانی وجود ندارد، از این‌رو هدف از پژوهش حاضر، دستیابی به فهمی مردم‌نگارانه از تکیه‌گاه‌سازی شناختی در مادران ایرانی است. گروه نمونه 23 نفر از مادران دارای فرزند 3 و 4 ساله بود که به روش گلوله‌برفی انتخاب شدند. پژوهش با رویکرد کیفی و به روش مردم‌نگاری انجام شد. برای گردآوری داده‌ها از تکنیک مشاهده غیرمشارکتی استفاده شد. برای این کار از مادر خواسته شد به فرزند خود کمک کند تا پازلی را تکمیل کند. تعامل مادر و کودک بدون مشارکت مشاهده‌گر، ضبط ویدیویی شد و پس از پیاده‌سازی، با استفاده از نرم‌افزار MAXQDA تحلیل شد. یافته‌های این مطالعه نشان داد ابعاد تکیه‌گاه‌سازی شناختی در مادران ایرانی شامل حمایت مستقیم (کلامی و فیزیکی)، حمایت توضیحی (سؤالی و رهنمودی) و حمایت هیجانی (تشویق و تأیید) است. این مطالعه همچنین نشان داد کمک مستقیم کلامی و فیزیکی، طرح سؤال‌های غیررهنمودی و تحسین کلامی مکرر (حمایت هیجانی) در طول اجرای تکلیف، مشخصه‌های اصلی تکیه‌گاه‌سازی شناختی مادران ایرانی است. یافته‌های این مطالعه در قالب الگوی کلی ارتباط والد-کودک در ایرانیان و تأکیدات والدین ایرانی بر مسئولیت افراطی در قبال فرزند، انتظار اطاعت از والدین و کنترل‌گری زیاد آن‌ها قابل تبیین است. از یافته‌های این مطالعه می‌توان در سیاست‌گذاری‌های مربوط به ارتقاء شناختی کودکان ایرانی، بهرۀ زیادی برد.
Keywords
