تأثیر فرآوری فیزیکی سیلاژ و سطوح الیاف غیر علوفه‌ای بر مصرف خوراک، قابلیت هضم مواد مغذّی، فراسنجه‌های شکمبه‌ای و رفتار مصرف خوراک گوسفند

Abstract

سابقه و هدف: در ایران سیلاژ ذرت بخش مهم علوفه نشخوارکنندگان را تشکیل می‌دهد. فرآوری مکانیکی علوفه ذرت می‌تواند ویژگی‌های سیلاژ ذرت را بهبود ‌بخشد. در این فرآیند، با استفاده از غلطک‌های دندانه‌دار علوفه‌های خرد و عمل‌آوری شده و به بدین-ترتیب قابلیت هضم نشاسته و دیواره سلولی افزایش می‌یابد. نرخ تخمیر نشاسته دانه جو در شکمبه سریع بوده و ضمن افزایش تولید پروتئین میکروبی می‌تواند سبب افزایش بروز ناهنجاری‌های گوارشی در نشخوارکنندگان شود. الیاف نامحلول در شوینده‌ی خنثی تفاله چغندرقند بسیار قابل هضم است. این پژوهش به‌منظور بررسی تأثیر دو سطح عمل‌آوری سیلاژ ذرت و تأثیر دانه جو و تفاله چغندر قند بر کیفیت سیلاژ، مصرف خوراک، قابلیت هضم مواد مغذّی، فراسنجه‌های شکمبه‌ای و رفتار مصرف خوراک در گوسفند کرمانی انجام شد. مواد و روش‌ها: در این پژوهش از 8 رأس بره نر 2 ساله کرمانی با میانگین وزن 8/2± 42 کیلوگرم در یک آزمایش فاکتوریل 2×2 در قالب طرح مربع لاتین در چهار دوره ۲۱ روزه استفاده شد. جیره‌های آزمایشی شامل ۱)سیلاژ ذرت فرآوری شده+ کنسانتره دارای دانه جو، 2)سیلاژ ذرت فرآوری شده+ کنسانتره دارای تفاله چغندر قند، 3)سیلاژ ذرت فرآوری نشده+ کنسانتره دارای دانه جو، 4)سیلاژ ذرت فرآوری نشده+ کنسانتره دارای تفاله چغندر قند بودند. خوراک روزانه در دو وعده 00/8 و 00/18 توزیع شد. داده‌های پژوهش در نرم افزاز Excel ذخیره و با نرم افزار SAS تجزیه و تحلیل آماری شدند.یافته‌ها: فرآوری سیلاژ سبب کاهش درصد ماده خشک و الیاف نامحلول در شوینده‌ی خنثی، افزایش نیتروژن آمونیاکی، pH (42/4 و 04/4، به ترتیب در سیلاژ فرآوری شد و نشده، 01/0=P) و نمره ارزیابی حسی سیلاژ شد (15 و 18، به ترتیب در سیلاژ فرآوری شد و در سیلاژ فرآوری نشده، 02/0= P). مصرف خوراک در جیره دارای سیلاژ فرآوری شده و جیره دارای دانه جو بیشتر بود. قابلیت هضم ماده آلی و الیاف نامحلول در شوینده خنثی در جیره دارای تفاله چغندر قند بیشتر بود. نیتروژن آمونیاکی مایع شکمبه در ساعت‌های دو و هشت بعد از تغذیه در جیره‌های دارای سیلاژ فرآوری نشده (میلی‌گرم در دسی لیتر) بیشتر بود (به ترتیب 17/21 و 81/22، 02/0=P) و در ساعت ۶ بعد از تغذیه نیز در جیره دارای تفاله چغندرقند کمتر بود. هشت ساعت بعد از تغذیه، pH مایع شکمبه در جیره دارای تفاله چغندرقند همراه با سیلاژ فرآوری نشده به‌صورت معنی‌داری بیشتر از دیگر جیره‌های آزمایشی بود (92/6‌، 01/0=P). جمعیت پروتوزوآء شکمبه در جیره دارای سیلاژ فرآوری نشده و دانه جو بیشتر بود. زمان مصرف خوراک در جیره‌های دارای سیلاژ فرآوری نشده بیشتر بود. بیشترین زمان نشخوار مربوط به گوسفندان تغذیه شده با جیره دارای سیلاژ فرآوری شده بود. بالاترین زمان جویدن در جیره‌های دارای دانه جو بود.نتیجه‌گیری: گرچه فرآوری علوفه ذرت سبب شد نمره ارزیابی حسی در سیلاژهای فرآوری شده کاهش یابد، امّا فرآوری سبب افزایش مصرف ماده خشک و مصرف ماده آلی در جیره‌های دارای این نوع سیلاژ گردید. تأثیر فرآوری بر پاسخ‌های حیوانی بیشتر از تأثیر دانه جو و یا تفاله چغندر قند بر این پاسخ‌ها بود. پیشنهاد می‌شود برای تأثیرگذاری بیشتر، علوفه ذرت با ماده خشک حدود 30 درصد عمل‌آوری شود.

Keywords

• پروتوزوآ
• تفاله چغندرقند
• زمان فعالیت مصرف خوراک
• فراسنجه‌های شکمبه
• نشخوار