کاربرد روش‌های کیفی در مطالعات قرآنی: مطالعه موردی موانع عدالت اجتماعی در قرآن (مبتنی بر نظریه‌ زمینه‌ای)

Abstract

نظریه‌پردازی در حوزة علوم انسانی، ارتباط تنگاتنگی با روش‌شناسی دارد. از همین منظر، تعامل مطالعات قرآنی با روش‌های نوین، می‌تواند منجر به ظهور نظریّات جدیدی در حوزه قرآن‌پژوهی شود. کاوش در روش‌شناسی کیفی مطالعات قرآنی و به‌طور مشخص روش نظریه زمینه‌ای، به این پرسش پاسخ می دهد. فرایند بکارگیری روش کیفی نظریه زمینه ای در قرآن پژوهی چگونه است؟بدین منظور مراحل این روش، در مطالعه موردی «موانع عدالت اجتماعی در قرآن»، ترسیم شده است تا به این پرسش پاسخ دهد.موانع عدالت اجتماعی در قرآن مبتنی بر نظریه زمینه ای چیست؟بر این اساس، این نوشتار با بکارگیری روش های نوین داده پردازی در مطالعات قرآنی، به منظور کشف نظریات و دیدگاه ها در عرصه موانع عدالت ورزی، به تبیینی از انواع آفات فکری و اخلاقیِ فردی و جمعی در مقولة وجود روحیة عدالت گریزی با احصاء مفاهیم؛ تجاوزگری، ترک حمایت اجتماعی، سرقت، افزون‌خواهی داوری ناعادلانه، فرار از جهاد و مقولة فرهنگ ستم با احصاء مفاهیم گمراهی، تفرقه‌افکنی، اشاعه ناهنجاری‌ها و دوستی با کفار محارب، دست یافته که در یک تعامل پیوسته و در ارتباط با هم مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و الگوی موانع تحقق عدالت را شکل داده و شرایطی را ترسیم کرده که عدالت به‌ عنوان یک آرمان و رؤیای ناکجاآبادی تغییر گفتمان داده است.

Keywords

• ٌروش های کیفی»
• عدالت اجتماعی»
• مطالعات قرآنی»
• نظریه زمینه ای»
• «
• عدالت گریزی»