مجله علوم تربیتی (Sep 2010)
تأثیر آموزش «شیوه‌های کنار آمدن» کلاس-محور بر خشم، پرخاشگری، مهارت‌های اجتماعی و حل مسأله دانش‌آموزان دختر دبستانی شهر اهواز
Abstract
این پژوهش به بررسی تأثیر آموزش «شیوه‌های کنار آمدن» کلاس-محور در کاهش خشم و پرخاشگری و افزایش مهارت‌های اجتماعی و حل مسأله‌ی دانش‌آموزان پرخاشگر پرداخته است. جامعه‌ی آماری شامل دانش‌آموزان دختر کلاس‌های چهارم و پنجم ابتدایی ناحیه‌های چهارگانه‌ی شهر اهواز است؛ که در سال تحصیلی 87-88 مشغول به تحصیل بودند. نمونه‌گیری شامل انتخاب تصادفی 20 دبستان از ناحیه‌های چهارگانه‌ی آموزش و پرورش اهواز و گماردن آنها به دو گروه آزمایشی و گواه (10 مدرسه گروه آزمایشی و 10 مدرسه گروه گواه) می‌باشد. سپس، تمام دانش‌آموزان هدف (پرخاشگر) این مدرسه‌ها بر اساس فرم ملاک‌های تشخیص پرخاشگری انتخاب شدند (71 نفر در مدرسه‌های گروه آزمایشی و 57 نفر در مدرسه‌های گروه گواه). ابزارهای مورد استفاده عبارتند از: مقیاس خود-گزارشی ابراز خشم کودکان (استیل و همکاران، 2008)، مقیاس درجه‌بندی مهارت‌های اجتماعی (گراشام و الیوت، 1990)، مقیاس پرخاشگری واکنشی-پیش کنشی (داج و کوی، 1987) و پرسشنامه‌ی حل مسأله (دانیک و اسمیت، 2003). طرح پژوهشی از نوع آزمایشی میدانی با پیش آزمون-پس آزمون است. گروه آزمایشی در 20 جلسه‌ی 45 دقیقه‌یی تحت آموزش برنامه حل مسأله اجتماعی «شیوه‌های کنار آمدن» قرار گرفتند؛ و در دو نوبت (پیش آزمون و پس آزمون) ارزیابی شدند. در این پژوهش، از روش تحلیل آماری الگو سازی خطی سلسله مراتبی(HLM) استفاده شده است. نتیجه به دست آمده اثر معنی‌دار مداخله را در مهارت‌های حل مسأله، مؤلفه‌های مهارت‌های اجتماعی (خویشتن‌داری و رفتار برون‌سازی شده)، پرخاشگری، پرخاشگری واکنشی، پرخاشگری پیش‌کنشی، خشم صفت، خشم بیرونی و کنترل خشم نشان می‌دهد. اثر مداخله در خشم درونی معنی‌دار نبود. در ضمن، پس از کنترل پیش آزمون و اثر مداخله، پس آزمون‌ها در بین کلاس‌ها متفاوت بودند. آموزگاران کاربرد این برنامه‌ی آموزشی را بسیار اثرگذار و مفید ارزیابی کردند.
