تحقیقات آفات گیاهی (Feb 2012)
بررسی پارازیتیسم مگس میوه کنار (Carpomya vesuviana Costa (Diptera: Tephritidae توسط زنبور پارازیتویید Fopius carpomyiae (Silvestri) (Hymenoptera: Braconidae) در استان بوشهر
Abstract
زنبور (Fopius carpomyiae (Silvestri از خانواده براکنیده و زیرخانواده Opiinae پارازیتویید مگس میوة کنار (Carpomya vesuviana Costa) یکی از آفات کلیدی گونه‌های مختلف جنس کنار (spp. Ziziphus) در مناطق جنوبی ایران است. به منظور تعیین درصد پارازیتیسم این زنبور، تخم‌ها و لاروهای سنین مختلف و شفیرهی مگس میوه کنار از طبیعت جمع‌آوری شد. هر یک از مراحل زندگی حشره بهطور جداگانه داخل ظروف تشتک پتری محتوی خاک نرم و دارای تهویه قرار داده شدند. سپس درصد پارازیتیسم آنها در هر ماه تعیین شد. برخی از رفتارهای پارازیتوئید با قرار دادن زنبورهای بالغ درون لولههای آزمایشگاهی محتوی میوههای سالم و آفت زده و مشاهده مستقیم بررسی شد. همچنین با آزمایش آماری در قالب طرح کاملاً تصادفی با 4 تیمار (نشستن زنبور روی میوه سالم، فقط رفتن به طرف میوه سالم، نشستن و جستجو روی میوه آفتزده و فقط رفتن به سمت میوه آفتزده) و 5 تکرار و با استفاده از دستگاه بوسنج چهار شاخهای رفتار جستجوگری و پیدا کردن میزبان بررسی شد. دوره قبل از تخمگذاری زنبور F. carpomyiae، 6/1 ± 9 روز تعیین شد. لارو سن سوم پس از 2 ± 5 روز به شفیره تبدیل شد. دوره شفیرگی 2 ± 6 روز طول کشید. طول عمر حشرات نر و ماده به ترتیب 4 ± 15 و 5 ± 22 روز محاسبه شد. زنبور ماده F. carpomyiaeدارای تخمریز بلند است که از آن برای رسیدن به میزبان‌های مخفی یا درون میوه استفاده می‌‌‌‌کند. مشاهدههای مستقیم و بررسیهای آماری نشان داد که ابتدا زنبور ماده با استفاده از مواد شیمیایی که احتمالاً در هنگام تخمگذاری مگس میوه روی میوه کنار ترشح شده، به سمت میوههای آلوده به تخم و یا لارو مگس جلب میشود (05/0 >P، 3، 16df=، 37/4 F=) و شروع به حرکت و جستجو کرده، سپس لاروها و یا تخم درون میوه را پیدا کرده و با تخمریز بلند خود پس از سوراخ کردن گوشت میوه یک عدد تخم، داخل بدن میزبان قرار داد. پارازیتویید پس از تغذیه کامل لارو میزبان و شفیره شدن در خاک از پوپاریوم مگس میزبان خارج شد. نمونهبرداریهای انجام شده نشان داد که توانایی پارازیتیسم این زنبور در ماههای مختلف سال از 7 درصد در بهمن ماه تا 6/49 درصد در آذر ماه متفاوت است. میانگین درصد پارازیتیسم سه ساله در منطقه سمل شهرستان دشتستان استان بوشهر 3/3±4/24 درصد محاسبه شد.
