Bulletin of the Mineral Research and Exploration (Aug 2019)

Güneybatı Nijerya Odo Oba’da çiftçilerin radyasyona maruz kalma risklerinin istatistiksel olarak değerlendirilmesi

  • Theophilus Aanuoluwa Adagunodo,
  • Lukman Ayobami Sunmonu,
  • Moruffdeen Adedapo Adabanija,
  • Maxwell Omeje,
  • Oluwole Akinwumi Odetunmibi,
  • Victor Ijeh

DOI
https://doi.org/10.19111/bulletinofmre.495321
Journal volume & issue
Vol. 159, no. 159
pp. 201 – 217

Abstract

Read online

Çevrelerindeki iyonize radyasyona aşırı maruz kalmanın zehirleyici riskleri, bilim adamları için büyük bir endişe kaynağıdır. Çiftçilerin, radyoaktif çekirdeklere maruz kalmalarının radyolojik risklerini belirlemek için Güneybatı Nijerya’daki Odo Oba’da bulunan on (10) çiftlik bölgesinden rastgele seçilmiş toprak örneklerinde toryum, uranyum ve potasyum radyoaktivite konsantrasyonlarının dağılımı incelenmiştir. Toryum, potasyum ve uranyumun radyoaktivite konsantrasyonları sırasıyla 11.37 ile 101.91 Bq kg-1, 788.76 ile 1693.30 Bq kg-1 ve 12.35 ile 50.64 Bq kg-1 arasında değişmektedir. Uranyumun küresel ortalamanın altına düşmesine rağmen, toryum ve potasyumun tahmini ortalaması, küresel ortalamadan 1.5 ve 2.7 kat fazladır. Radyoaktivite oranlarının tahmin edilmesi, çalışma alanında uranyumun azalıp ve toryumun zenginleştiğini göstermiştir. Tahmin edilen radyolojik riskler, Doz Oranı (DO), Yıllık Etkin Doz (YED), Yıllık Gonadal Eşdeğer Doz (YGED), Ömür Boyu Aşırı Kanser Riski (ÖAKR) ve Gama Işıması Tehlike İndeksinin (Iγr) ortalama değerlerinin küresel ortalamanın sırasıyla 1,42, 1,43, 2,04, 1,24 ve 1,36 katı olduğunu göstermektedir. Bununla birlikte, Harici Radyasyon Tehlike İndeksi (HExt) ortalaması, global ortalamanın altına düşmüştür. Tanımsal analiz, analiz edilen değişkenlerin % 92,3’ünün pozitif eğrilik gösterdiğini, % 69’unun da kürtosisinin pozitif olduğunu göstermiştir. Bununla birlikte, veri kümeleri arasındaki korelasyonları açıklamak için Pearson korelasyonu, Faktör Analizi (FA), Hiyerarşik Küme Analizi (HKA) gibi çok değişkenli analizler kullanılmıştır. Çok değişkenli analizden, radyolojik tehlikelerin, doğal olarak oluşan üç radyonüklid (yani, toryum, uranyum ve potasyum) katkısının bir sonucu olarak ortaya çıktığı doğrulanmıştır. Bu çalışmada elde edilen sonuçlar, örneklenen lokasyonların çiftçiler için kirlenmiş bölgeler olduğunu ortaya çıkarmıştır.

Keywords