مدیریت اسلامی (Feb 2023)
شناسایی الگوی شاخصه های مدیریت اسلامی بر مبنای کلام امیرالمومنین (ع) با تحلیل محتوای کتاب نهج البلاغه
Abstract
تحقیق حاضر در جستجوی شناسایی الگوی شاخصه های مدیریت اسلامی از دیدگاه امام علی (ع) در کتاب نهج البلاغه می باشد. این پژوهش در زمره تحقیقات کیفی و بر اساس تلفیقی از سه روش تحلیل محتوای قراردادی، هدایتی و تلخیصی می باشدجامعه آماری تحقیق، کل کتاب نهج البلاغه می باشد. در فرایند تحقیق، ابتدا با مطالعه کتاب نهج البلاغه به شناسایی عبارات محتوایی مرتبط با موضوعات مدیریتی پرداخته شد که از مجموع 193167 کلمه در کتاب نهج البلاغه 39750 کلمه مرتبط شناسایی شد. سپس در مرحله کدگذاری اولیه با تحلیل عمیق محتوای قراردادی متون منتخب، 2040 عنوان شاخصه مقدماتی (مفهوم اولیه) شناسایی شد. سپس بر اساس تحلیل محتوای هدایتی (رجوع به الگوهای مطرح در پیشینه تحقیق) و با استفاده از کدگذاری ثانویه، 293 شاخصه مدیریتی (مفهوم ثانویه) استخراج شد. از این تعداد، 203 عنوان از ادبیات موجود و 90 عنوان شاخصه جدید توسط محققان شناسایی شد. در نهایت نیز با کدگذاری انتخابی داده ها، در مجموع 6 مولفه یا مضمون اصلی مدیریتی جهان بینی، بینشی – نگرشی، ارزشی، رفتار فردی، رفتار بین فردی، و رفتار سازمانی مورد شناسایی قرار گرفته شد. نتایج تحلیل تلخیصی شاخصه ها حاکی از آن بود که شاخصه خدامحوری با فراوانی 78 بار تکرار در صدر شاخصه های مدیریتی قرار گرفت.همچنین شاخصه هایی همچون حق طلبی، ، نظارت براساس قرآن و سنت، ظلم ستیزی، توجه به طبقه ضعیف، اطاعت از مافوق، توجه به جمع آوری و مصرف مالیات، آخرت گرایی، شایسته سالاری و صبوری بیشترین فراوانی را در سخنان امام علی (ع) داشته است. این بدان معناست که آنچه مدیریت اسلامی را از سایر الگوهای مدیریت غربی متمایز می کند، جهان بینی متفاوت مدیران مسلمان نسبت به سایر مدیران و توجه بیشتر به رفتارهای اخلاق مدار و ارزشی می باشد.
