اسلام و مدیریت (Mar 2023)
تحلیلی قرآنی از تأثیر شواهد عینی بر رفتار؛ معرفی یک مدل توصیفی رفتاری
Abstract
گاهی در عمل مشاهده میشود افراد همان حساسیت و دقتی که هنگام تصمیمگیری برای خرید یک گوشی همراه دارند را نسبت به خرید سهام یک شرکت در بازار سرمایه ندارند. در اینجا فرایند خرید سهام یک شرکت در بورس اگر چه منافع و مضرات بالقوه بیشتری از فرد را درگیر خود میکند؛ ولی −برخلاف یک گوشی همراه− مبتنی بر شواهد ذهنی است. چگونه عینی بودن ملاکها و شواهد یک موضوع میتواند بر نوع رفتار و تصمیمگیریهای ما تأثیرگذار باشد؟ برای تحلیل اصولی این سؤال باید یافتههای علمی در چارچوب مدل رفتاری ارائه شوند؛ اما چالش دیگر آن است که اساساً از مهمترین چالشهای مرتبط با علوم رفتاری کمبود مدلهای توصیفی رفتاری در منابع علمی بشری ذکر شده است. بنابراین این پژوهش مدل رفتاری عینیپذیری انسان را با کمک از منبع الهی قرآن کریم تبیین و ارائه مینماید. «این مدل رفتاری بیان میکند که انسانها تمایل دارند که رخدادها و محیطشان را به صورت عینیتری ادراک کنند −و برای این تمایل خود گاه عجله نیز میکنند− چون شواهد عینی به ایشان آرامش میدهد. انسانها معمولاً به میزانی که مصادیق عینی متعددتری مشاهده کنند −نسبت به شواهد ذهنی− زودتر قانع شده و تصمیماتی میگیرند که تأییدکننده آن شواهد عینی باشند. در این مقایسه، میزان منفعت و ضررهای ذهنی تأثیر کمتری −از آنچه پیشتر تصور میشده− در جهتگیری تصمیمات افراد دارد». مدل عینیپذیری به‌وسیله «روش تحلیل محتوای کیفی انطباق‌یافته با متن قرآن کریم» کشف شده و در نهایت توضیح داده شده که این مدل رفتاری در عرصههای دانشی و کاربردی چه جایگاهی دارد و قابل استفاده خواهد بود.
Keywords
