بررسی تنوع ژنتیکی بین برخی از ژنوتیپ‌های پنبه (Gossypium sp.) موجود در ژرم ‌پلاسم ایران با استفاده از نشانگر مولکولی بین ریزماهواره ایISSR

Abstract

پنبه گیاهی مهم و اقتصادی در دنیاست و مصارف عمده‌ای به لحاظ صنعتی و تغذیه‌ای دارد و یکی از اصلی‌ترین محصولات درآمدزا در شمال شرق ایران محسوب می‌شود. تنوع مبنای تمامی گزینش‌ها در اصلاح نباتات است، طوریکه با افزایش تنوع ژنتیکی در جامعه دامنه انتخاب وسیعتر می‌شود. لذا به منظور تعیین تنوع ژنتیکی در پنبه، تحقیقی بر روی 24 رقم از ارقام تتراپلوئید و دیپلوئید پنبه موجود در خزانه ژنتیکی ایستگاه تحقیقات پنبه شرق کشور-کاشمر با استفاده از نشانگر ISSR 13 و آغازگر حاوی توالی‌های ساده تکراری با هدف تکثیر قطعاتی از DNA ژنومی آنها انجام گردید. در نتایج حاصل از این تحقیق 128 باند امتیازبندی شد که 109 باند آن چندشکلی را به نمایش گذاشتند. برای ارزیابی شباهت ژنتیکی میان ارقام از تحلیل خوشه‌ای با استفاده از ضریب تشابه جاکارد و نی (1972) با روش UPGMA استفاده شد. بررسی دندروگرام حاصل بیانگر سطح بالایی از تنوع در ارقام مورد مطالعه بود و حاکی از وجود دو گروه اصلی با شباهت ژنتیکی 70 درصد داشت به طوریکه ژنوتیپ‌های پنبه را به دو گروه تتراپلوئید و دیپلوئید کاملا تفکیک می‌نمود. بیشترین درصد چندشکلی مربوط به آغازگر8RC3' (CT)5' (100 درصد) و کمترین درصد چندشکلی مربوط به آغازگرهای 8YA3' (AG)5' (25 درصد) و 8G3' (TC)5' (25 درصد) بدست آمد. براساس ماتریس تشابه بیشترین شباهت ژنتیکی مربوط به ارقام ورامین و خرداد و کمترین شباهت ژنتیکی مربوط به ارقام آوانگارد و بختگان بدست‌آمد. در مجموع نتایج این پژوهش نشان‌داد که نشانگرهای ISSR بطور موثری می‌توانند برای بررسی تنوع ژنتیکی ارقام پنبه مورد استفاده قرارگیرند.

Keywords

• تنوع ژنتیکی
• ارقام پنبه
• نشانگر issr
• دیپلوئید
• تتراپلوئید