شناسایی و مقایسه ترکیبات شیمیایی مواد استخراجی چوب و پوست چنار (Platanus orientalis) دست کاشت با استفاده از فنون کروماتوگرافی گازی و طیف‌سنجی جرمی (GC/MS)

Abstract

چنار (Platanus orientalis) یکی از درختانی است که در پارک­ها و فضاهای سبز شهری و جنگل­های اطراف شهر تهران و همچنین سایر شهرهای ایران کاشته می­شود. این تحقیق با هدف شناسایی و مقایسه اجزاء شیمیایی مواد استخراجی موجود در چوب و پوست چنار دست کاشت انجام شد. به همین منظور، تعداد سه اصله درخت چنار دست کاشت به­صورت تصادفی از منطقه شهری تهران انتخاب و قطع گردید. از هر درخت سه دیسک تهیه و طبق آزمون­های استاندارد TAPPI ابتدا آرد چوب تهیه گردید و بعد مواد استخراجی توسط حلال استن از آرد چوب جداسازی شد. برای شناسایی اجزای مواد استخراجی، حدود یک میلی‌گرم از این مواد با 30 میکرو لیتر BSTFAمخلوط گردید و از یک دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف‌سنجی جرمی ((MS با آشکارساز برای آنالیز نمونه‌ها استفاده شد. بدین منظور، نمونه‌ها توسط سرنگ همیلتون به بخشInjetion دستگاه GC/MS تزریق گردید. شناسایی ترکیبات با توجه به دیاگرام‌های GC، فراوانی و زمان بازداری هر ترکیب، محاسبه ضریب کوارتز و جدول آدامز انجام شد. نتایج این تحقیق نشان داد که مواد استخراجی چوب و پوست چنار به‌ترتیب 9/3 و 6/16 درصد است. نتایج حاصل از GC-MS نیز نشان داد که در چوب چنار 17 ترکیب وجود دارد، به‌طوری‌که هگزا دکانوئیک اسید (18/22%)، هپتا دکان-(8)- کربوکسیلیک اسید (24/15%) و 2،1-بنزن دی کربوکسیلیک اسید (08/12%) مهمترین ترکیبات هستند. در پوست چنار دست کاشت نیز 41 ترکیب شناسایی شد که 9-اکتا دکانوئیک اسید (88/19%)، n -هگزا دکانوئیک اسید، 9 و 12- اکتا دکانوئیک اسید (66/9%) و گاما- سیتوسترول (09/2%) به‌عنوان مهمترین ترکیبات شناسایی شده بودند. نتایج این تحقیق نشان داد که 6 ترکیب 9-اکتا دکانوئیک اسید، هگزادکان، دودکان، تترادکان، ای کسان و اکتادکان در چوب و پوست چنار مشترک بودند. این ترکیبات می­تواند نقش زیادی در دوام و مصارف چوب چنار داشته باشد.

Keywords

• چنار(platanus orientalis)
• ترکیبات شیمیایی
• کروماتوگرافی گازی
• طیف سنجی جرمی