تنوع خصوصیات روزنه برگ راش شرقی در جنگلهای هیرکانی

Abstract

پراکنش گونه راش شرقی یکی از مهمترین گونه‌های درختی شمال ایران از آستارا تا حدود دره زیارت گرگان در شرق ادامه دارد. اطلاع از ویژگیهای اختصاصی روزنه برگ در جمعیتهای این گونه، علاوه بر ارزش سیستماتیک آن، ما را در شناخت هر چه بیشتر میزان سازگاری آنها با شرایط اکولوژیکی خاص هر منطقه رهنمون می‌سازد. بدین منظور نهالهای چهار جمعیت این گونه از مناطق مختلف انتشار آن در هیرکانی و از دو طبقه ارتفاعی مختلف برداشت و به گلخانه منتقل گردید و نهال‌ها تحت شرایط محیطی یکسان رشد داده شدند و ویژگیهای روزنه با نمونه‌برداری از برگ‌های تازه مطالعه شدند. ویژگیهای مورد مطالعه روزنه شامل تراکم روزنه‌های باز، بسته و کل در میلیمتر مربع و سایر صفات شامل ابعاد و مساحت روزنه‌های باز و بسته و طول و عرض سلولهای محافظ روزنه با دقت هزارم میکرون اندازه‌گیری و تیپ روزنه تعیین گردید و از تحلیل عاملی جهت تعیین موثرترین صفات استفاده گردید. استخراج عاملها در این روش به کمک تجزیه به مولفه‌های اصلی که توجیه کننده حداکثر واریانس بوده، صورت گرفت. همچنین همبستگی پیرسون بین امتیازات عاملهای استخراج شده و متغیرهای اقلیمی و ارتفاع از سطح دریا جهت تعیین ارتباط صفات با عوامل محیطی صورت گرفت. نتایج نشان داد که تیپ روزنه از نوع آنموسیتیک بوده و میانگین اکثر صفات بین مناطق دارای اختلاف معنی داری بوده بطوریکه تراکم روزنه از غرب به شرق بیشتر شده ولی از مساحت روزنه کاسته می شود. همچنین همبستگی معنی‌داری بین ویژگیهای روزنه با عوامل دما، بارندگی و ارتفاع از سطح دریا مشاهده گردید. بطورکلی نتایج آنالیز تابع تشخیص نشان داد که جمعیتهای خیرود ارتفاع پایین و شصت کلاته تفاوت زیادی با جمعیتهای خیرود ارتفاع بالا و شفارود دارند.

Keywords

• راش شرقی
• خصوصیات روزنه
• پراکنش جغرافیایی