اثر متغیرهای آب‏ وهوایی بر احتمال تصمیم به کشت و عملکرد محصول نخود در ایران: کاربرد مدل هکمن فضایی

Abstract

حبوبات، به ‏عنوان دومین منبع مهم غذایی پس از غلات، حدود 770 هزار هکتار سطح زیر کشت محصولات سالانه زراعی ایران را به خود اختصاص داده است. حدود 3/61 درصد از سطح زیر کشت حبوبات به محصول نخود اختصاص داشته که از این میزان، 4/97 درصد سطح زیر کشت به ‏صورت دیم است. با توجه به سهم بالای سطح زیر کشت دیم، انتظار می­ رود که تغییرات آب‏ وهوا تأثیر فراوانی بر عملکرد محصول نخود داشته باشد. هدف مطالعه حاضر بررسی نحوه اثرگذاری تغییرات آب ‏وهوا بر احتمال تصمیم به کشت و عملکرد محصول نخود با به‏ کارگیری مدل هکمن فضایی بود. برآورد این مدل با به‏ کارگیری اطلاعات زراعی محصول نخود و اطلاعات هواشناسی و جغرافیایی 336 شهرستان کشور در سال زراعی 92-1391 صورت گرفت. بر پایة یافته­ های پژوهش، مجاورت فضایی، شاخص تأثیر انسانی و سرعت باد از جمله عوامل مؤثر بر احتمال تصمیم به کشت محصول نخود و مجاورت فضایی، سرعت باد، بارش و آبیاری از مهم‏ترین عوامل مؤثر بر عملکرد این محصول بودند. از این‏ رو، تولید ارقام محصول نخود مقاوم به کم ‏آبی و توجه بیشتر به مدیریت منابع آبی و به‏ کارگیری روش­های حفظ و ذخیره ­سازی کارآمد آب در مناطق تولید این محصول از قبیل استان­های کرمانشاه، لرستان، کردستان و آذربایجان غربی پیشنهاد می ­شود.

Keywords

• احتمال تصمیم
• کشت محصول
• نخود
• تغییرات آب‏ وهوا
• عملکرد
• مدل هکمن فضایی