Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (Dec 2022)
İslâm Hukuku’nda Paranın Devlet Otoritesi ile Bağlantısı -Metalden Dijitale Bir Değerlendirme-
Abstract
Para, teknolojideki gelişmeler ile birlikte değişmiş ve gelişmiştir. Mal para ile başlayan süreç dijitalleşme ile birlikte daha soyut paralara doğru bir değişim ve dönüşüm geçirmiştir. Bu nedenle bugün için hiçbir merkeze bağlı olmayan anonim ve kendine özgü yapısı olan paralardan konuşulur olmuştur. Merkeziyetsiz yapıdaki bu paralar için en çok sorulan soru ise devletsiz bir paranın nasıl olabileceğidir. Yasal düzenlemeleri tekelinde bulunduran devletin bulunmadığı bir alanın, yasal olarak nasıl denetlenebileceği veya böyle bir alanda paranın fonksiyonlarını nasıl gerçekleştirebileceği, cevabı aranan sorulardan olmuştur. Paraya dair bu sorular aslında bu çağa ait cevabı aranan sorular değildir. İslâm hukukunda fakihler bu soruları kendi zamanlarındaki tedavülde olan paralar için de sormuşlardır. Bu yönü ile bu çalışma bu soruların cevabını İslâm hukuku zemini içinde dünden bugüne nasıl cevap bulduğu noktasında değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Bu açıdan bakıldığı zaman İslâm hukukunun paranın devlet ve toplumsal uzlaşı ile bağlantısını ortaya koyan nazariyesi, İslâm hukukçu ve iktisatçılarının kripto paralara yönelik yaklaşımındaki farklı bakış açılarının arketipini de açıklayabilecektir. Bu çalışma, öncelikle İslâm’ın para teorisine ilişkin tarihsel klasik görüşlere odaklanırken, dijital dünyanın ortaya çıkardığı merkeziyetiz yapının çıktılarından birisi olan kriptonun para vasfı kazanıp kazanamayacağı da bu teori bağlamında değerlendirilmiş olacaktır.
