بیواکولوژی سوسک‌های قهوه‌ای گندم Miltotrogus caucasicus و Tanyproctus ganglbaueri در غرب ایران

Abstract

در سال‌های اخیر بخش‌های وسیعی از مزارع گندم دیم شاهد خسارت ناشی از جمعیت در حال افزایش سوسک‌های قهو‌ه‌ای گندم شده است. به منظور مطالعه تغییرات جمعیتی و عوامل محدود کننده طبیعی فعالیت سوسک‌های قهوه‌ای گندم، لاروها، شفیره‌ها و حشرات کامل این آفت از مزارع گندم دیم استان‌های کرمانشاه و کردستان جمع‌آوری گردید. جمع‌آوری و شمارش لاروها و شفیره‌ها با انداختن کادرهای چوبی در سطح مزرعه و کندن خاک آن محدوده انجام گرفت. برای شکار حشرات کامل آفت در مزارع اقدام به تور زدن گردید. نتایج بررسی‌های سه ساله نشان داد که سوسک‌های قهوه‌ای گندم در غرب ایران عمدتاً شامل گونه‌های Brenske, 1897) Tanyproctus ganglbaueri) و Gyllenhal,1817) Miltotrogus (Amphimallon) caucasicus) و متعلق به خانواده Scarabaeidae بودند. گونه غالب بسته به منطقه و سال زراعی متفاوت بود و گونه‌ها به ‌نوعی جایگزین یکدیگر شدند. خسارت قابل توجه گونه T. ganglbaueri به عنوان آفت قبل از این در دنیا گزارش نشده است. بیشترین میانگین تراکم لاروهای M. caucasicus در استان کرمانشاه 6/5 عدد در هر کادر 25/0 مترمربع در دهه اول دی ماه دیده شد. بیشترین تراکم لاروهای T. ganglbaueri در کردستان 16 عدد لارو در هر کادر در فروردین ماه ثبت شد. لاروهای T. ganglbaueri ازاواخر بهمن ماه شروع به تغذیه کرده و شدت تغذیه لاروها در اسفند و فروردین ماه بود. متوسط طول عمر حشره کامل T. ganglbaueri حدود 43 روز بود. زیست‌شناسی تا حدودی متفاوت این دو گونه آفت در انتخاب بهترین زمان کنترل آنها اهمیت دارد. گونه‌هایی از قارچ‌ها شامل Beauveria bassiana و Hirsutella sp. و باکتری‌های‌ بیمارگر حشرات مانند Bacillus sp.از سوسک‌های قهوه‌ای گندم جداسازی ‌شد. نیاز به مطالعات بیشتر برای شناسایی و بازنگری گونه­ های سوسک‌های قهوه‌ای گندم در اقلیم های مختلف ایران وجود دارد.

Keywords

• tanyproctus ganglbauer
• miltotrogus caucasicus
• زیست شناسی
• bacillus
• hirsutella