Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Dec 2020)
CHP’DE AKAMETE UĞRAMIŞ BİR REFORM TEŞEBBÜSÜ: 1954 ISLAHAT KOMİSYONU
Abstract
Öz: CHP, yaklaşık çeyrek asırdır sahip olduğu iktidarı, 1950 seçimlerinde DP’ye devretmek zorunda kalmıştır. Muhalefette geçirdiği dört yılın ardından iktidarı geri almak için büyük umutla girdiği 1954 seçimlerinde büyük bir yenilgi ve hayal kırıklığı yaşamıştır. Seçim yenilgisinin ardından yenilginin sebebini partide hakim olan statükocu yapı olarak gören bir grup, reform talebiyle ortaya çıkmıştır. Bu talebin neticesinde özellikle Faik Ahmet Barutçu, Cemil Sait Barlas gibi isimlerin etrafında toplanan yenilikçi kanat ile Kasım Gülek ve Nihat Erim gibi isimlerin başını çektiği statükocu geleneksel yapı arasında bir mücadele yaşanmıştır. Yenilikçi kanadın talepleri, önce partinin ilgili organlarında görüşülmüştür. Bu görüşmeler neticesinde yapılması istenen yeniliklerin tartışılması ve belirlenmesi için bir “Islahat Komisyonu”nun kurulmasına karar verilmiştir. Komisyon laiklik, devletçilik, halkçılık gibi temel ilkelerin yeniden yorumlanması; hatta CHP’ye yeni bir hüviyet kazandırılması gibi pek çok konuda radikal öneriler getirmiştir. Islahat Komisyonunun önerileri, partinin resmi organlarını ve statükocu yapıyı aşamamış ve sadece cüzi bir kısmı hayata geçmiştir. Buna karşın Islahat Komisyonu, CHP tarihinde, çok partili hayata geçişten, ortanın solu söylemine kadar geçen süreçte önemli bir durak ve süreç olarak yerini almıştır. Söz konusu bu süreç ele alınırken, kaynak olarak, dönemin basını, sürecin içinde bulunan isimlerin anıları ve CHP üzerine kaleme alınmış monografik çalışmalar kullanılmıştır. Abstract: The CHP had to hand over the power for nearly forty years to the DP in the 1950 elections. After four years in opposition, CHP suffered a major defeat and disappointment in the 1954 elections, which it entered with hope to reclaim power. After the election defeat a group that saw the cause of the defeat as the status-quoist structurein the party emerged with the demand for reform. As a result of this demand, there was a struggle between the reformist group gathered around the names such as Faik Ahmet Barutçu, Cemil Sait Barlas, and the status-quo group led by names such as Kasım Gülek and Nihat Erim. The demands of the reformist group were first discussed in the relevant authorities of the party. As a result of these negotiations, it was decided to establish a “Reform Commission” to discuss and identify the reforms demanded. The Commission made radical suggestions on many issues, such as reinterpretation of basic principles such as secularism, statism and populism, and even giving CHPa new identity. The commission's proposals were unable to overcome the party's official authorities and the status quo, and only a small part of them were implemented. However, the Reform Commission has taken an important placeand processin the history of CHP, from the transition to the multi-party period to the emergence of the discourse of the left of the middle. While analyzing this process, newspapers, memoriesof the persons involved in the processand monographsabout the CHP, were used as sources.
Keywords
