پژوهش در دین و سلامت (Mar 2024)
نقش راهبردهای مقابله‌ای مسئله‌محور حین اندوه و سختی مبتنی بر دعاهای 7 و 54 صحیفۀ سجادیه بر اساس رویکرد روان‌شناسی در فرایندهای روان‌شناختی؛ مطالعۀ کیفی
Abstract
سابقه و هدف: واکنش‌های انسان در برابر موقعیت‌های تنش‌زا متعدد است؛ از شادی و نشاط در برابر رویدادهای تلاش‌برانگیز و درعین‌حال قابل حل‌وفصل گرفته تا هیجاناتی ازقبیل اضطراب، خشم، ناامیدی و افسردگی. زمانی که وضعیت تنش‌زا استمرار یابد، بسته به میزان موفقیت شخص در مقابله با آن وضعیت، احتمال اینکه او از لحاظ هیجانی دچار نوسان شود، وجود دارد. در مقالۀ حاضر سعی شده است که به راهبردهای مقابله‌ای مسئله‌محور حین اندوه و سختی بر اساس رویکرد روان‌شناسی در فرایند روان‌شناختی مبتنی بر دیدگاه امام سجاد (ع) پرداخته شود. روش کار: روشِ پژوهش حاضر کیفی از نوع تحلیل محتوای متعارف است که به‌صورت هدفمند دو دعای 7 و 54 از کتاب صحیفۀ سجادیه انتخاب و با ابزار تحلیل اسنادی و داده‌های کتابخانه‌ای با نرم‌افزار مکس کیودا نسخۀ 2018 تحلیل شد. مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند. یافته‌ها: تحلیل‌ها نشان می‌دهد که در حوزۀ شناختی خداشناسی، خودشناسی، سبک بینش نسبت به سختی‌ها، توکل، امید، پذیرش، مثبت‌نگری، ایمان به خدا و اعتقاد به سنت‌های الهی، در حوزۀ رفتاری یاد خدا، اقرارکردن، درخواست‌کردن، پناه‌جویی و حمایت‌طلبی، توسل و تقوا و در حوزۀ هیجانی - معنوی دعا، یاد خدا، توسل، محبت و مهرورزی، عفو و گذشت به‌عنوان مؤلفه‌های مقابله‌ای در صحیفۀ سجادیه حین سختی می‌تواند موجبات کاهش غم و اندوه و اضطراب را فراهم نماید. نتیجه‌گیری: اندوه افراطی در فرد مانع ارتباط او با خدا و عملکرد مثبت و درنتیجه مانع رشد و تکامل وجودی وی و همچنین موجب غفلتش می‌شود؛ بنابراین فرد با داشتن مهارت‌های لازم و راهبرد درست برای رویارویی با مشکلات می‌تواند به آرامش روانی برسد.
