اثر سه منبع چربی بر فراسنجه های تولید گاز و تجزیه پذیری ماده خشک، الیاف نامحلول در شوینده خنثی و پروتئین خام با آزمون گاز و روش کیسه های نایلونی

Abstract

چکیده: سابقه و هدف: چربی یکی از موادمغذی مهم در تغذیه نشخوارکنندگان بوده و بررسی سرنوشت آن در دستگاه گوارش به ­ویژه درمحیط تخمیری و شکمبه، در کارایی و بهره وری استفاده از موادخوراکی موثر است. آگاهی از قابلیت هضم و انرژی­زایی مواد خوراکی و تعیین تجزیه ­پذیری ماده خشک، الیاف نامحلول در شوینده خنثی و پروتئین خام به عنوان موادمغذی قابل سنجش، برای تنظیم کاربردی جیره­ های متعادل نشخوارکنندگان با ارزش بوده و درک صحیح ساز و کار تجزیه موادمغذی و هضم و جذب آن­ها در افزایش درآمد دامداران بسیار مهم است. به منظور مطالعه ویژگی­های هضمی جیره ­های آزمایشی و کینتیک تخمیر از اواخر ســال ۱۹۷۰ اندازه­ گیری میزان گاز تولیدی با انکوبه کردن موادخوراکی در مایع شکمبه بافری شده در شرایط آزمایشگاهی معرفی و استفاده شد. از سوی دیگر، برآورد فراسنجه‌های ناپدید شدن ماده­ خشک، الیاف نامحلول در شوینده خنثی، پروتئین خام و فراسنجه ­های هضمی با روش کیسه‌های نایلونی انجام می­شود. در این پژوهش اثرات منابع مختلف چربی بر تولید گاز، تجزیه­ پذیری ماده خشک، الیاف نامحلول در شوینده خنثی و پروتئین خام تیمارهای محتوی چربی افزوده، مورد ارزیابی قرار گرفتند. همچنین ضرایب همبستگی فراسنجه­ های اندازه ­گیری شده با روش پیرسون مورد ارزیابی قرار گرفت. مواد و روش‌ها: دو آزمایش برای ارزیابی سرنوشت و رفتار مواد خوراکی و کینتیک هضم سه منبع چربی اجرا شد. در آزمایش اول، میزان گاز حاصل از هضم چهار تیمار آزمایشی شامل: 1) فاقد منبع لیپیدی افزوده (کنترل) و 2، 3 و 4) به‌ترتیب با 5 درصد اسید چرب کلسیمی، چربی حیوانی و روغن کلزا، انکوباسیون شــده در مایع شکمبه در شرایط آزمایشگاهی سنجش شد. در آزمایش دوم، از گوسفندان نر فیستوله ­دار شکمبه­ ای برای تعیین مولفه­ های تجزیه­ پذیری ماده خشک، الیاف و پروتئین خام تیمارهای فوق به روش کیسه­ های نایلونی استفاده شد. در پایان نتایج همبستگی دو آزمایش فوق، با روش پیرسون مورد بررسی قرار گرفت. یافته­ ها: حجم گاز تولید شده، در 2 ساعت اول در تیمار کنترل از تیمارهای محتوی لیپید بیشتر و در ساعت 24 معنی دار نبود و لیکن در ساعت 96 در تیمارهای محتوی منابع لیپیدی بیشتر از تیمار کنترل بود. قابلیت هضم ماده آلی، تولید اسیدهای چرب فرار کوتاه زنجیره و انرژی قابل متابولیسم در آزمون گاز در تیمار محتوی چربی کلسیمی به طور معنی­داری از تیمار کنترل، چربی حیوانی و روغن کلزا بیشتر بود (05/0P<). درصد تجزیه­پذیری ماده خشک تیمار اسید چرب کلسیمی در کل زمان انکوباسیون شکمبه­ای هم بیشتر از سایر منابع چربی بود (01/0P=). پتانسیل تجزیه­پذیری پروتئین خام و تجزیه پذیری الیاف تحت تأثیر منابع متفاوت چربی معنی‌دار نبود (07/0= P). درصد تجزیه­پذیری الیاف با افزودن منابع چربی کمی کاهش یافت. در این آزمایش همبستگی بالایی در تخمین فراسنجه­های تجزیه­پذیری و پیش­بینی ماده خشک، پروتئین خام و الیاف نامحلول در شوینده خنثی تیمارهای آزمایشی در آزمون گاز و روش کیسه­ های نایلونی مشاهده شد. نتیجه ­گیری: نتایج این مطالعه بیانگر تولید گاز و تجزیه­پذیری متفاوت تیمارهای محتوی منابع لیپید بود. جیره­ های محتوی چربی محافظت شده نسبت به چربی حیوانی و روغن گیاهی، با قابلیت هضم بالاتر، اسیدهای چرب کوتاه زنجیره بیشتر، انرژی قابل متابولیسم بالاتر و گاز بیشتری در 96 ساعت پس از انکوبه کردن در مایع شکمبه ایجاد کرد. بیشترین تجزیه­پذیری موثر در سطح جریان 5 درصد برای ماده خشک، پروتئین خام و الیاف نامحلول در شوینده خنثی در این تیمار مشاهده شد. همه این نتایج بیانگر این است که گنجاندن منبع انرژی با منابع لیپیدی به ویژه چربی محافظت شده تاثیر سوئی بر تخمیر نداشته و استفاده از آن کارایی تخمیر را افزایش داده است. از سوی دیگر با بررسی همبستگی با روش پیرسون، همبستگی بالایی در صفات تولید اسیدچرب فرار کوتاه زنجیره، انرژی قابل متابولیسم و قابلیت هضم ماده آلی حاصله از آزمون گاز و بخش a، b و c از روش کیسه­ های نایلونی مشاهده شد. این بدان معنی است که روش تولید گاز می­تواند با کارایی بالایی برای ارزیابی مواد خوراکی محتوی منبع لیپید به جای روش هزینه ­بر تکنیک کیسه­ های نایلونی مورد استفاده قرار گیرد.

Keywords

• تولید گاز
• چربی کلسیمی
• چربی حیوانی
• روغن کلزا
• کیسه های نایلونی