الگویی برای سنجش پایداری کشاورزی با استفاده از شاخص‌های ترکیبی فازی (مطالعه موردی: استان کرمان)

Abstract

مطالعه حاضر با پیشنهاد روش جدیدی برای ساخت شاخص­های ترکیبی پایداری سعی کرده است تا با بهبود ویژگی­های این نوع شاخص­ها به پیشرفت این شاخه از علم کمک نماید. برای نشان دادن قابلیت­های روش پیشنهادی در عمل، کاربردی از آن برای ارزیابی سطوح پایداری کشاورزی در جنوب شرقی ایران (استان کرمان) ارائه شده است. بدین منظور، شاخص­های پایه­ای در سه بعد پایداری (اقتصادی، اجتماعی و زیست­محیطی) برای شهرستان­های منتخب استان، بر اساس مرور منابع و نظرات پنل 15 نفره خبرگان دانشگاهی، انتخاب شده و با استفاده از داده­ها و اطلاعات عمدتا جمع­آوری شده از سرشماری عمومی کشاورزی سال 1393 و سالنامه آماری 1394 استان کرمان، محاسبه و سپس نرمال شدند. آنگاه، با استفاده از رهیافت مقایسات زوجی فازی، ترجیحات جامعه برای اهمیت­های نسبی شاخص­ها بر اساس پرسشنامه­هایی که به همین منظور طراحی و توسط پنل مذکور تکمیل شدند، به صورت وزن­هایی وارد توابع مجموع­سازی گشتند. خروجی این روش، شاخص­های ترکیبی اقتصادی، اجتماعی، زیست­محیطی و کل پایداری برای هر یک از شهرستان­ها بود، که با استفاده از آنها شهرستان­های مورد مطالعه بر اساس سطوح نسبی پایداری، رتبه­بندی شدند. همچنین وضعیت پایداری منطقه در هر یک از سه بعد مذکور و به صورت فراگیر تعیین شد. نتایج مطالعه حاکی از آن است که روش پیشنهادی قادر است برخی قابلیت­های شاخص­های ترکیبی را در فرآیند ارزیابی پایداری، ارتقا بخشیده و به عنوان ابزاری کاربردی از تصمیمات سیاستی بخش کشاورزی حمایت نماید.

Keywords

• ارزیابی پایداری کشاورزی
• زیست محیط
• شاخص­های ترکیبی
• کرمان
• مقایسات زوجی فازی