هنر و تمدن شرق (Sep 2016)
نسبت نشان فرهنگی و سوزن دوزی بلوچ
Abstract
یکی از راه‌های شناسایی ویژگی‌های فرهنگی هر قومی مطالعه پوشاک آن‌هاست. پوشاک سنتی در هر جامعه‌ای می‌تواند نشان دهنده هویت و فرهنگ آنان باشد. پوشاک سنتی بلوچ به دلیل کاربرد فراوانش ارزشمند‌ترین سرمایه فرهنگی آن‌ها است و بعد بصری هویت اجتماعی و فرهنگی این قوم را نشان می‌دهد. مهم‌ترین مشخصه پوشاک بلوچ، سوزن‌دوزی آن است که بر لباس‌های زنانه دوخته می‌شود. نقوش هندسی این هنر ارزش‌های نمادین فرهنگ و هویت پیشین عشایری این قوم را نشان می‌دهد. در میان هیچ قوم عشایری دیگری در ایران این گونه نقوش هندسی بر پوشاک تبلور نیافته است. از طرف دیگر در سال‌های اخیر تعیین نشان فرهنگی شهرها و اقوام مختلف که بتواند به صورتی موجز در راستای اهداف توسعه‌ای، معرف کلیت فرهنگ منطقه باشد مورد توجه قرار گرفته است. تعیین این نماد فرهنگی به پایداری و حفظ هویت قوم مزبور کمک کرده و به شناسایی و شهرت فرهنگ مورد نظر منجر خواهد شد. کاربرد فراوان سوزن‌دوزی بلوچ بر پوشاک می‌تواند به عنوان مهم‌ترین نشانه هویتی و فرهنگی قوم بلوچ تعیین شود. هدف این مقاله بررسی تأثیر فرهنگ و هویت عشایری بر تزئینات پوشاک زنانه بلوچ و بیان دلایل تناسب این هنر با نشان فرهنگی آن است. فرضیه این پژوهش با استفاده از روش تحقیق کیفی و روش جمع آوری اطلاعات کتابخانه‌ای و میدانی مورد ارزیابی و اثبات قرار گرفته است. در نتیجه این مطالعات مشخص شد که سوزن‌دوزی می‌تواند نماینده نشان و هویت بصری فرهنگ بلوچ باشد.
