Marife Dini Araştırmalar Dergisi (Dec 2021)
Bir Meta-Sentez Çalışması: Öğreticilerin Gözünden 4-6 Yaş Kur'an Kursları
Abstract
Bu çalışmanın temel amacı, Diyanet İşleri Başkanlığı’nın (DİB) Eğitim Hizmetleri Genel Müdürlüğü’ne bağlı olarak faaliyet yürüten 4-6 yaş grubu Kur’an Kurslarında görev yapan öğreticiler ile yapılan nitel çalışmaların ele alınması ve bu çalışmalara yansıyan öğretici görüşlerinin bir bütün halinde değerlendirilerek bu kurslara ilişkin genel bir çerçevenin ortaya konulmasıdır. Araştırmada meta-sentez yöntemi kullanılmış, bu yöntemin işlem basamaklarına uygun olarak veri toplama, veri analizi, geçerlik ve güvenirlik sağlanmaya çalışılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 4-6 yaş grubu Kur’an Kursu öğreticileri ile yapılan görüşme ve mülakata dayalı nitel desenli çalışmalar oluşturmaktadır. Bu çalışmaların bulguları incelenmiş ve çeşitli kodlar elde edilmiş, daha sonra da bu kodlar birleştirilerek temalar belirlenmiştir. Kodlar program geliştirme öğeleri ve yapısal sorunlar şeklinde iki tema altında analiz edilmiştir. Program geliştirme öğelerine ilişkin tema kapsamında öğretim programının amaç, içerik, eğitim durumları ve ölçme-değerlendirme unsurlarına dair öne çıkan öğretici görüşleri incelenmiştir. Bu temaya ilişkin olarak öncelikle öğreticilerin öğretim programı ile ilgili yeterli farkındalığa sahip olmadıkları görülmüştür. Bununla beraber öğreticilerin program içeriğini oldukça yoğun buldukları, bu programın uygulanması sürecinde öğrenci seviyesinin aşıldığına dikkat çekmişlerdir. Öte yandan özelde öğretim sürecini planlama, yönetme ve ölçme ve değerlendirme aşamalarında, genelde de pedagojik formasyonun bütününde öğreticilerin çeşitli eksikliklere sahip oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Bununla beraber temel alan bilgisi ile ilgili konularda da eksiklikler vurgulanmış, öğreticilerin alan bilgisine ilişkin yeterlik düzeylerine ilişkin çeşitli ihtiyaçların mevcut olduğu ortaya çıkmıştır. Öğreticilerin pedagojik formasyon ve alan bilgisine dair sahip oldukları eksikliklerinin farkında olmalarının yanı sıra çeşitli eğitim etkinlikleriyle bu eksikliklerinin giderilmesi hususunda istekli oldukları da öne çıkmış, bu anlamda çeşitli iyileştirme faaliyetlerinin önünün açık olduğu da görülmüştür. Yapısal sorunlara ilişkin temaya gelindiğinde, bu tema altında kursa kabul yaşı, öğretimin paydaşları, idarecilerle yaşanan problemler ve kursların mevcut fiziksel koşullarından kaynaklı sorunların öne çıktığı tespit edilmiştir. Bu sorunlara bağlı olarak öncelikle henüz 4 yaşındaki çocukların bu kurslara kabul edilmesinin problem teşkil ettiği, mevcut programın bu yaşın gelişimsel seviyesine hitap etmesi noktasında problemlerin var olduğu ortaya çıkmıştır. Ayrıca kurslara devam eden 4, 5 ve 6 yaşındaki çocukların gelişim basamaklarına veya yaşlarına uygun bir şekilde kategorize edilmeksizin eşit kabul edilerek aynı eğitim ortamında, aynı öğretim programına bağlı olarak eğitim görmelerinin problem teşkil ettiği ve hedeflere ulaşma noktasında aksaklıklar ortaya çıkardığı vurgulanmıştır. Bununla beraber öğreticiler, yardımcı personel ihtiyacına da dikkat çekmiş, kurslardaki mevcut öğretici eksikliğinin yanı sıra bu kurslarda psikolojik danışman, rehber öğretmen ve hizmetli personellerin de istihdam edilmesi gerektiğine işaret etmişlerdir. Öğreticilerin, sorunların giderilmesi hususunda bağlı bulundukları idari birimlerle iletişim problemi yaşadıklarına ilişkin bulgular da ortaya çıkmıştır. Öte yandan kursların mevcut fiziksel koşullarına ilişkin problemlere de işaret edilmiş, bu koşulların söz konusu yaş aralığında bulunan çocukların ihtiyaçları göz önünde bulundurularak oluşturulması ve iyileştirilmesi gerektiği vurgulanmıştır. Araştırmada elde edilen bulgular ve sonuçlar çerçevesinde öğretim sürecine yönelik mevcut sorunların giderilmesinde kaynak program olan ilahiyat fakültelerinin program ve bölüm tartışmalarından ayrı düşünülemeyeceği, yüksek din öğretimine ilişkin program önerilerinin 4-6 yaş grubu Kur’an Kursları için de önem arz edebileceği konusu üzerinde durulmuştur. İlahiyat programının yanı sıra DİB’in mevcut pozisyonunun konuyla ilgili şartların iyileştirilmesi yönündeki engellere de işaret edilmiştir. Araştırma sürecinde mevcut olan temalardan elde edilen bulgular ve ulaşılan sonuçlara bağlı olarak hem DİB, hem de konuya ilgi duyan araştırmacılar için çeşitli öneriler geliştirilmiştir.
Keywords
