Erciyes İletişim Dergisi (Jul 2017)
SİYASAL SÖYLEMİN VE İDEOLOJİLERİN GAZETE KARİKATÜRLERİNDE YENİDEN ÜRETİMİ: ÖRNEK OLAY 1982 ANAYASASI
Abstract
Siyaset ve basın arasında karşılıklı çıkara dayanan bir ilişki söz konusudur. Siyaset kendi propagandasını yaymak için basından, basın da ekonomik rant sağlamak ve ayakta durabilmek için siyasetten yararlanmaktadır. Bu durum her ne kadar günümüze özgü bir durummuş gibi gözükse de aslında tarihi, basının ilk ortaya çıktığı zamanlara kadar dayanmaktadır. Basın, siyasi söylemi ve ideolojileri gazetelerin her bir materyalinde yeniden üretmektedir. Siyasi söylemin ve ideolojilerin gazete materyallerinde üretimi noktasında haber metinleri her ne kadar başı çekse de karikatürler de çizgilerinde bu görevi üstlenmektedir. “Basit, doğrudan araçlar aracılığıyla zengin bir enformasyon taşımaya çalışan ileti örnekleri olan karikatürleri” (Fiske, 1996, 73), ideoloji ve söylem üretimini kimi zaman görsel, yazılı ve sözel kimi zaman ise, sadece görsel malzemeler vasıtasıyla yaparlar. Daha çoğunlukla muhalefet yapma amacında olan karikatürler hangi yolu kullanırlarsa kullansınlar sonuçta, iletilmek istenen mesajların hedef kitle tarafından doğru okunmasını ve algılanmasını sağlarlar. Türkiye’de, cumhuriyetten sonra, anayasal düzeni yeni baştan oluşturmak için, ‘demokrasi ayarı’ olarak nitelendirilen ‘askeri darbeler’ gerçekleşmiş ve bunların akabinde anayasa, yeni baştan düzenlenmiştir. Bu tür süreçlerde iktidar ve muhalefet partilerinin söylemleri gazetelerde yeni baştan üretilmiştir. Bu çalışmada, 1982 Anayasası döneminde yayınlanan karikatürler siyasal söylem ve gazete ideolojilerinin yeniden üretiminin analizi yapılmıştır. Ayrıca karikatür çizerlerinin tabi oldukları gazetelerinin ideolojilerine göre hareket edip etmediği belirlenmiştir. Bu çalışmada, 1982 döneminde Cumhuriyet, Güneş ve Tercüman gazetelerinin karikatürleri incelenmiştir. Çalışmada literatür taramasının yanı sıra, söylem çözümlemesi ve göstergebilimsel çözümleme yöntemleri kullanılmıştır.
Keywords
