Vakanüvis Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi (Sep 2019)
Ermeni Sorunu'nun Ortaya Çıkış Sürecinde Bir Ermeni Aydını: Minas Çeraz ve Yurtdışındaki Faaliyetlerinin Analizi
Abstract
19. yüzyılın başından itibaren Osmanlı Devleti’nin en önemli sorunlarından biri milliyetçilik cereyanına paralel olarak gelişen gayrimüslim tebaanın bağımsızlık hareketleri olmuştur. Yunan, Bulgar ve Ermeni örneklerinde bu hareketlerin bayraktarlıklarını kiliseler ve din adamları, komiteler ve öğretmenler gibi milletlerini etkileme konumunda bulunanlar yapmıştır. Ermenilerin özerklik/bağımsızlık isteklerinde meselenin uluslararası boyuta taşınması ve dünya kamuoyunda tanınmasında birçok Avrupa ülkesi ve Amerika'daki faaliyetleriyle karşımıza çıkan önemli simalardan biri de çok yönlü bir şahsiyet olan Minas Çeraz'dır. 1852-1929 yılları arasında yaşamış olan Çeraz, Ermeni Sorunu'nun gelişim sürecindeki simalardan biri olarak eğitim hayatını müteakip önce Ermeni Patriği Genel Sekreteri ardından Berlin Kongresi'ne patrikhane tarafından gönderilen heyetin tercümanı olarak görev almıştı. Bu süreçteki çabalarından memnun kalan dönemin Patriği Nerses Varjabedyan, onu heyetin Berlin’den dönmesinden bir süre sonra, Londra’da Ermeniler adına çeşitli temaslarda bulunmak üzere İngiltere'ye gönderdi. Daha sonra, “Ermenilerin temsilcisi” olarak 1893’te Chicago Dünya Dinleri Konferansı ve ardından 1899’da Lahey Barış Konferansı gibi uluslararası toplantılara katılan Çeraz'ın önemli bir özelliği de önce İngiltere'de ardından Fransa’da yayınladığı “L’Arménie” dergisi ile Osmanlı Devleti’ne karşı yürüttüğü yayın faaliyeti olmuştur. Bu makalenin amacı Ermeni Davası için daha birçok görev ve sorumluluk üstlenen Minas Çeraz'ın Ermeni Sorunu'nun ortaya çıkış sürecinde özellikle Batı kamuoyunu kazanmaya yönelik faaliyetlerinin genel bir çerçevesini çizmek ve böylece Çeraz örneğinde dönemin Ermeni aydınlarının meseleye bakışlarını analiz etmektir.
Keywords
