Więźniarki i polityka. „Ostatni etap” Wandy Jakubowskiej i inne filmy obozowe w perspektywie studiów kobiecych w badaniach Holokaustu

Abstract

Artykuł sytuuje Ostatni etap pośród tych filmowych świadectw i reprezentacji, których rewizjonistyczna reinterpretacja daje poznawcze rezultaty w dziedzinie gender studies. Autorka analizuje dwa filmy, w których dzieło Jakubowskiej służyło jako wzorzec ikonograficzny: Trzy kobiety (1956) Stanisława Różewicza oraz Pasażerkę (1963) Andrzeja Munka. Talarczyk-Gubała postrzega Trzy kobiety jako polemikę z filmem Jakubowskiej i jej przekonaniem o nierozerwalności więzi łączącej byłych więźniów. Autorka podkreśla też światopoglądową wspólnotę reżyserów o przekonaniach lewicowych, zakorzenionych w tradycjach polskiego socjalizmu oraz ambiwalencję wpisaną w wizerunek nadzorczyni SS w kreacji Aleksandry Śląskiej. Z analizy intertekstualnych relacji między pierwszym fabularnym filmem o obozie koncentracyjnym a filmami do niego nawiązującymi wynika, że zarówno u progu, jak i w okresie zamknięcia polskiej szkoły filmowej dzieło Jakubowskiej stanowiło niezbywalny punkt wyjścia dla polskich filmów obozowych.

Keywords

• gender studies
• Wanda Jakubowska
• Holokaust