Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi (Dec 2016)
Ortadoğu'da Çatışma Çözümü: Mezhepsel Yakınlaşma
Abstract
Ortadoğu çatışmaları on altı on yedi başlık altında kategorize edilebilmekle birlikte özellikle son yirmi yıldaki tüm sorunların ana-kökü mezhepsel sorunlara bağlanmaktadır. Bölgedeki günlük yaşamda din, bölge halkları arasındaki hala en önemli faktör, din adamları da bölgede uygulanan politikaları meşrulaştır(ma)ma konusunda en önemli aktörler olarak öne çıkmaktadır. İşte bu çerçevede özellikle rijit alimler, bölgedeki mezhepsel sorunların ana sorumluları olmaktadır; çünkü onların, provokatif, rijit ve sert fetvaları bölgede savaşan hükümet ve paramiliter grupların çatışmacı politikalarına izin vermekte ve/veya meşruiyet sağlamaktadır. Bu çalışmada bölgedeki sorunları çözmek için çatışma çözümü teorisinin pratiğe uygulanmasına çalışılmış ve en etkin yöntemlerden biri kullanılmıştır: Sorunun kökünü oluşturan özden (core) yani rijit ulema fetvalarından başlayarak yedi adımlı bir yumuşama (de-escalation) önerisi. İlk olarak Ortadoğu'daki Şii, Sünni (hatta İbadi) alimler biraya gelerek ortak yapıcı fetvalar vermelidir. Bu sırada kurulacak olan "Ortadoğu Alimler Birliği" orta vadeli dönemde Ortadoğu'nun barış ortamının sağlanması ve Ortadoğu'nun yeniden yükselmesinin en önemli katalizörü olacaktır. Diğer adımlar sırasıyla, bu fetvaların bölgedeki çatışan halklar arasında kısa ve orta vadede barış ve toleransın yayılması, ortak yaşamın gelişmesi, halklardan hükümetlere barış politikaları taleplerinin yansıması, hükümetlerin barışçıl politika ve kanunlar ile transformasyonu, bu politikaların hem iç, hem de uluslararası ortama pozitif klasik ve kamu diplomasisi olarak yansıması, devletler ve bölge halkları arasında (ve hatta STK'lar arasında) barışın yayılması, sivil ve devletler arası yapıcı projelerin geliştirilmesi şeklinde devam etmektedir. İlk olarak mezhep sorununu başarılı ve barışçıl bir şeklide çözen devlet, diğer bölge devletlerine önce örnek sonra da "Avrupa'nın Almanyası"nda olduğu gibi bölgenin doğal lideri olacaktır. Eğer bu projeler tutarsa uzun vadede kurulacak olan "Ortadoğu Birliği" bölgenin kaderini ekonomik, sosyal ve politik açıdan yeniden şekillendirecek olan yeni aktör olacaktır.
Keywords
