پداگوژی دانشگاهی: پدیده‌ای مغفول در نظام آموزش عالی ایران

Abstract

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی و توصیف ابعاد پداگوژی دانشگاهی به‌عنوان پدیده‌ای مغفول در نظام آموزش عالی ایران انجام گرفته است. مواد و روش‌ها: پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی-توسعه‌ای و از لحاظ اجرا پدیدارشناختی و از نظر گردآوری داده‌ها روش کیفی بوده است. ابتدا با بهره‌گیری از ادبیات و پیشینه‌ی پژوهش (ابعاد ده‌گانه پداگوژی دانشگاهی، یمنی، 1391)، اقدام به شناسایی ابعاد پداگوژی دانشگاهی گردید و سپس گردآوری داده‌ها از طریق مصاحبه نیمه‌ساختاریافته با خبرگان و متخصصان حوزه آموزش عالی به شیوه هدفمند از نوع گلوله برفی تا مرحله رسیدن به اشباع نظری ادامه پیدا کرده است. داده‌ها با تعداد 16 نفر خبره به اشباع نظری رسیده است و طی فرآیند تحلیل داده‌ها با استفاده از تحلیل مضمون ابعاد و مؤلفه‌های پداگوژی دانشگاهی شناسایی گردید. بحث و نتیجه‌گیری: پس از تحلیل مصاحبه‌ها، 194 مضمون پایه شناسایی شد و در نهایت 54 مضمون سازمان‌دهنده در قالب 11 مضمون فراگیر به‌عنوان ابعاد پداگوژی دانشگاهی مضمون‌یابی شدند. یافته‌های پژوهش نشان داد که کنشگران دانشگاهی علاوه بر تأیید و تأکید بر ابعاد ده‌گانه‌ی پداگوژی دانشگاهی مطرح شده در چهارچوب نظری یعنی؛ مفهوم‌سازی نظری راجع به جریان آموزش و پژوهش در موقعیت‌های یادگیری و سازماندهی آن‌ها، چارچوب عملی برای اعضای هیئت علمی، مدیران و کارشناسان دانشگاهی، ایجاد و تقویت ذوق و شوق یادگیری در دانشجویان، شناخت عملکرد دانشگاه (قوت‌ها و ضعف‌های سازمان دانشگاه)، بازاندیشی و سازماندهی مستمر فعالیت‌های آموزشی، پژوهشی و خدماتی دانشگاه، راهنمایی نظری برای مدیریت فعالیت‌های دانشگاهی، فرهنگ دانشگاهی، ارزیابی مستمر فعالیت‌های آموزشی، پژوهشی و خدماتی دانشگاه در موقعیت‌های یادگیری، اسطوره‌ها و نمادهای دانشگاهی، محیط دانشگاه، معتقد به تأثیرگذاری بعد یازدهم یعنی فناوری اطلاعات و ارتباطات نیز بودند. که در واقع این ابعاد سیستمی از عوامل و عناصر گوناگونند که با هم در تعامل بوده و منتج به بهبود یادگیری دانشجویان می‌شوند. یافته‌های این مطالعه از طریق شناسایی ابعاد پداگوژی دانشگاهی دستاوردهای نظری و کاربردی مناسبی را در اختیار سیاست‌گذاران، برنامه‌ریزان و مدیران دانشگاه به‌منظور بهبود یادگیری دانشجویان قرار داده و می‌تواند بستر لازم را جهت ارتقای کیفیت آن فراهم نماید.

Keywords

• آموزش عالی
• ابعاد پداگوژی دانشگاهی
• پداگوژی دانشگاهی