Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (Dec 2020)
KÂSIM B. ABDULLAH EL-KONEVÎ ve “ENÎSÜ’L-FUKAH” ADLI ESERİ
Abstract
Islam dünyasında tarih boyunca farklı nitelik ve özellikte eser türleri ortaya çıkmıştır. Bu eserler türlerinden biri de bilimsel dil birliğinin sağlanmasına yönelik olarak ortaya çıkan terim sözlükleridir. Bu sözlükler sözlük anlamı yerine kelimelerin terim anlamını konu edinen eserlerdir. Bu tür eserlerden bir tanesi de Anadolu’da yetişen Osmanlı alimlerinden Kâsım b. Abdullah el-Konevî (öl. 978/1571) tarafından telif edilen Enîsü’l-fukahâ adlı eserdir. Çalışmamızda alanında önemli bir boşluğu doldurmuş olmasına karşın hak ettiği ilgiyi görmediğini düşündüğümüz söz konusu eser ve yazarı hakkında detaylı bilgi verilmesi amaçlanmıştır. Bu amaç kapsamında öncelikle yazarın hayatı ele alınmış, ardından da alan bazlı sözlükler tür ve içerik açısından ön bilgi olarak okuyucuya sunulmuştur. Çalışmanın ana unsurlarından Enîsü’l-fukahâ adlı eser; metot, içerik ve kaynakları açısından derinlemesine irdelenmiştir. Çalışma neticesinde yazarın, mensubu olduğu Hanefi mezhebi terminolojisindeki fıkıh terimlerinin ilim dünyasında doğru şekilde bilinmesi amacıyla fıkıh alanındaki terimleri Hanefi mezhebi zaviyesinden ele aldığı ve terimleri farklı açılardan okuyucuya aktardığı ortaya çıkmıştır. Yazarın eserinde kaynak olarak başta Kur’ân-ı kerîm, hadis, sözlükler ve Arap şiirlerinden yararlandığı ve yöntem olarak da terimleri alfabetik sıralama yerine Hanefi mezhebi fıkhının konu sıralamasına uygun olarak sıralamayı tercih ettiği örnekleriyle ortaya konulmuştur.
