Genel ve Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi’nin (Komparatistik) Ulusal ve Dünya Edebiyatları Ekseninde Kuramsal Açılımı

Abstract

Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi genel olarak Komparatistik ile aynı olarak kabul edilmektedir. Ancak konuyu derinlemesine ele alan kaynaklara bakıldığında aynı şeyler olmadığı görülmektedir. Ayrı birer disiplin olmalarına rağmen birbirlerine bağımlı ve bundan dolayı sürekli birlikte hareket eden Genel Edebiyat Bilimi ile Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi’nin bir bileşkesi olan Komparatistik, edebiyat eleştirisi ve buna bağlı olarak edebiyat tarihi yazıcılığının gelişmesine vazgeçilemeyecek katkılar sağlayarak, ulusal edebiyatların dünya edebiyatı içindeki konumunun belirlenmesinde yadsınamayacak imkânlar sunmaktadır. Böylelikle, Genel ve Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi olarak da ifade edilen Komparatistik, Edebiyat Bilimi altında bağımsız bir disiplin olmakla birlikte ulusal filolojilere önemli katkılarda bulunmaktadır. Bu çalışmada Komparatistik’in söz konusu edilen etki gücünü açıklayabilmek için dört kavram düzeyi ele alınmıştır; bunlar Genel ve Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimleri, Ulusal ve Dünya Edebiyatlarıdır. Bu bağlamda yanlış algılara sebep olan bir başka hususa da değinilmiştir: Komparatistik’in temel unsurlarından birini teşkil eden karşılaştırma eylemi asıl amaç değil, bilgiye ulaşmak ve analitik düşünceyi desteklemek için bir başlangıç noktasıdır. Genetik ve tipolojik karşılaştırmalar başka disiplinlerin yardımıyla metin odaklı incelemeleri insan algısına daha uygun hale getirir. Komparatistik’in sağladığı bu imkânları görmezden gelmek, ulusal edebiyat ürünü olan nitelikli eserlerin dünya edebiyatı içinde konumlandırılmasında, olumsuz yönde etki edebilir.

Keywords

• Komparatistik
• karşılaştırmalı edebiyat
• genel edebiyat
• ulusal edebiyat
• dünya edebiyatı